Wassen deed men oorspronkelijk vooral in natuurlijk stromend water, op een plek langs de rivier of een meer.
De komst van de lavoirs betekent voor vrouwen een enorme vooruitgang.
Hoewel het doen van de was fysiek zwaar werk bleef, verbeteren de werkomstandigheden door de lavoirs aanzienlijk.
Frankrijk vaardigt halverwege de 19e eeuw zelfs een speciale wet voor uit om de bouw van lavoirs te stimuleren.
Lavoirs waren alleen toegankelijk voor vrouwen. Mannen werden in dit domein niet getolereerd.
Hiermee kregen de lavoirs een belangrijke sociale functie voor vrouwen.
In onze tijd hebben lavoirs hun originele functie verloren
en zijn ze cultureel erfgoed geworden
met soms verrassende nieuwe functies.
Wat is de geschiedenis van de lavoirs?
Onderstaand artikel geeft meer uitgebreid voorbeelden van opvallende lavoirs in de Saône-et-Loire, het zuiden van de Bourgogne.
klik hier voor de geschiedenis en sociale functies van de lavoirs in Frankrijk.
Lavoir met een zonnewijzer
Het was het enige washuis in Frankrijk met een zonnewijzer staat in Cruzille. En dat voor een dorp van destijds 260 inwoners.
Gelegen aan het dorpsplein dateert deze fontaine-lavoir uit de 19e eeuw. Het uit steen opgetrokken lavoir komt uit op de fontein. Zuilen in Toscaanse stijl dragen een driehoekig fronton waarop dankzij de zonnewijzer nog steeds de tijd af te lezen is..
Het water van de achthoekige fontein uit 1848 stroomt door 2 leeuwenbekken.
Tot de toren in 1942 instort, 15 jaar later wordt het lavoir gerestaureerd, nu zonder fronton en zonder toren.
Voor de vreemdeling, reiziger en pelgrim
Het lavoir in Confrancon geeft ‘vreemdelingen’, pelgrims en reizigers de gelegenheid zich bij het lavoir te wassen, voor 10 centimes per ‘laveuse’.
Confrancon ligt aan een oude pelgrimsroute naar Cluny en verder naar Santiago de Compostella.
Salornay-sur-Guye
Dit kleine stadje aan de rivieren Guye en Gande heeft enkele bijzondere lavoirs.
Lavoir chaud
In de vallei van de Guye ligt deze prachtige gerestaureerde wasplaats, waarbij ook het dak in originele staat is teruggebracht. Di lavoir heeft de bijzonderheid dat het water uit een bron komt en daarmee minder koud is dan water uit een rivier. wat voor de laveuses, de wasvrouwen, natuurlijk heel prettig was. De bron bevindt zich aan de westkant in het bos boven de weg.
Daarnaast kent dit lavoir een open haard om op te warmen op winterdagen. De haard verwarmde de laveuses, maar is waarschijnlijk ook gebruikt om het water voor de was te koken.
Hoewel het water uit de bron natuurlijk niet warm was, maakten bronwater en haard dit lavoir meer comfortabel en kreeg het in de volksmond de naam ‘lavoir chaud’, een naam die nog steeds in gebruik is.
Zie ook de stenen trap die de wasvrouwen moesten gebruiken om met hun wasteilen bij het lavoir te komen.
Goed onderhouden en verwaarloods
In veel gemeentes wordt het lavoir gezien als cultureel erfgoed dat goed onderhouden moet worden, andere gemeentes laten het lavoir over aan de elementen en dan ligt het er verwaarloosd bij.
Goed onderhouden lavoir in Massy.
De kleine rivier Le Clapier, die vanuit La Vineuse van de heuvel komt, voedt de bekkens van dit lavoir.
Bonzon
Bresse-sur-Grosne
Het kleine Bresse-sur-Grosne heeft een kasteel met overblijfselen van een oranjerie, een ijskelder en een duiventil in het park, een modelboerderij en drie lavoirs.
Graaf M.A.H. de Murard besluit in de jaren 1860 om de watersituatie in Bresse te verbeteren door op zijn kosten een beek op zijn terrein een langere omweg te laten maken, over een aquaduct te laten stromen en vervolgens naar fonteinen en de drie lavoirs in drie verschillende stijlen te leiden. De eenvoudigste heeft halfronde ramen, waaronder één Bresse-sur-Grosne.
Lavoir bij Vaux (Jalogny)
Lavoir in Bezornay
Voorbeeld van een klein lavoir voor een kleine dorpsgemeenschap,
waar vrouwen met hun wasbord en was naar toe gingen.
Nog steeds stroomt hier het water uit de kraan het lavoir in.
bronnen
Monumental lavoirs and fontaines in France Rita Boogaart
La Bourgogne d’antan; Thérèse et Daniel Dubuisson
www.petit-patrimoine.com
www.lavoirs.org/histoires.php
www.lavoirs.org/departement.php?code=71
