Aan de rand van het historische dorp Brancion ligt de Romaanse kerk Saint-Pierre.
Een kerk met een indrukwekkende en tegelijk sobere uitstraling.
De Saint-Pierre is prachtig gelegen aan het einde van een rots met een adembenemend uitzicht over het dal van de rivier de Grosne.
Met de heuvels die zo kenmerkend zijn voor dit deel van de Bourgogne.
Na het château van Brancion is de kerk het oudste gebouw van het dorp.
Deze pagina gaat alleen over de église Saint-Pierre.
Hier lees je meer over het historische dorp Brancion
of over haar château.
Indrukwekkende kerk
De ingang van de kerk is een plek om even stil te staan. Je staat aan de westgevel en ziet boven de ingang drie Romaanse vensters. Ook zie je bijzonder metselwerk. Hierdoor komt de ingang van de kerk naar voren. Het kruis op de punt van de gevel is even sober en robuust als de kerk zelf.
Als je de kerk binnen komt, merk je, vooral in de herfst en lente, dat er een hoge vochtigheidsgraad heerst. Dit heeft verschillende oorzaken. Door de wanden kan vocht naar binnen komen en de dikke muren houden dit vocht vast. Bovendien is het leistenen dak niet geheel waterdicht. Bij zware regenval kan water bij de apsis binnendringen.
De kerk is binnen vrij donker, het hoofdschip is laag en heeft geen directe lichtinval. Alleen de smalle erkers laten wat licht door. Dit is waarschijnlijk de reden waardoor de fresco’s nog relatief goed bewaard zijn gebleven.
La vallée de la Grosne
De Saint-Pierre heeft een fascinerend uitzicht over het dal van de Grosne. Je kunt de Romaanse kerk van La Chapelle-sous-Brancion zien liggen.
Kerk met eenvoudige basis
De vroeg-Romaanse bouwstijl is van grote invloed geweest op de bouw van kerken ten westen van Tournus, zoals de Romaanse kerken van Chapaize, Lancharre en Lys. Ook voor de priorij van Saint-Hippolyte, nu helaas een ruïne, is deze bouwstijl een voorbeeld geweest. Overigens is de ruïne Saint-Hippolyte nog steeds een indrukwekkende plek om te bezoeken.
Deze Romaanse kerk is gebouwd volgens een Latijns kruis en heeft een eenvoudige basis: een schip van vijf traveeën in iedere zijbeuk, met een niet-uitspringend transept dat de kruisvorm vormt. Aansluitend op het koor, de apsis en twee apsis kapellen. Als je aan de noordkant van de kerk staat, kun je de vijf traveeën goed herkennen. In de traveeën zijn de vensters aangebracht.
De kerk heeft een lengte van 27,70 meter en is 9,80 meter breed.
Een travee of gewelfjuk is een deel van een kerk, dat wordt bepaald door twee opvolgende steunpunten in de lengterichting van het gebouw.
Een travee is ook een begrip in de vlakverdeling van een gevel. De travee is dan de afstand waarbij de gevel zich in de lengterichting begint te herhalen (Wikipedia).
De klokkentoren
Coupole à trompes
De vierkante klokkentoren staat bij de kruising van het transept op een ‘coupole à trompes‘ (trompetkoepel) en heeft een piramidedak. De toren is op de hoogste verdieping aan vier zijden opengewerkt met een rondboog. Kleine steunberen stutten de toren.
Geschiedenis van de kerk
De eerste église Saint-Pierre van Brancion staat in 964 al genoemd in een Chartre de Cluny, een oorkonde van de abdij van Cluny.
Aan het begin van de 12e eeuw herbouwen de seigneurs van Brancion deze kerk in kalksteen. De kerk is in die tijd afhankelijk van Saint-Vincent de Chalon.
Rond 1325 worden de absis vensters vergroot om meer licht binnen te laten, maar nog steeds is het een relatief donkere kerk.
Aan het begin van de 19e eeuw raakt het dorp steeds meer verlaten. Niemand onderhoudt nog kerk en deze raakt in de volgende jaren steeds meer in verval. In juni 1834 stort een boog van het gewelf van het schip in. Uit geschriften weten we dat de staat van de muurschilderingen dan al erg slecht is.
In 1862 komt de Saint-Pierre echter op de lijst van ‘Monument Historique’. De historische en architectonische waarde van de kerk worden erkend.
In een brief uit 1898 wijst de prefect van Saône-et-Loire nogmaals op de verlatenheid waarin de kerk zich nog steeds bevindt en hij stelt zelfs voor om de kerk buiten gebruik te stellen.
In 1909 begint gelukkig een eerste restauratie en worden de kappen opnieuw aangebracht en de apsisramen in hun oorspronkelijke staat hersteld
Tijdens de archeologische opgravingen van 2006 zijn vondsten gedaan die bewijzen dat het dak oorspronkelijk bedekt was met pannen. Tegenwoordig is de kerk bedekt met ‘laves’, kalkstenen daktegels.
Fresco's van de Saint-Pierre
Fresco's of muurschilderingen?
Fresco’s en muurschilderingen kennen beide hun eigen techniek. De techniek die in deze kerk gebruikt is, is een mengvorm: de verf is eerst aangebracht op een natte laag waarna belangrijke elementen droog zijn aangebracht met een bindmiddel van een bepaalde melksoort en plantaardige lijm.
De Romaanse kerk Saint-Pierre heeft bijzondere muurschilderingen uit de 12e en 13e eeuw. Gotische fresco’s versieren het koor, de apsis, de apsissen en delen van de noordbeuk. De meeste fresco’s dateren uit het derde kwart van de 13e eeuw.
De oudst bekende reproducties van deze muurschilderingen worden tussen 1840 en 1850 gemaakt door Marcel Canat de Chizy. De talrijke hiaten in de reproducties tonen aan dat de staat van de fresco’s destijds erg slecht is.
In 1908 ziet Jean Virey de slechte staat van van deze fresco’s en zegt dat “de muurschilderingen die de apsis versieren, aan het verdwijnen zijn.”
De fresco’s lijden sterk onder de vochtigheid in de kerk en onder de daar aanwezige zouten.
Pas eind jaren dertig van de vorige eeuw vindt de eerste restauratie van de muurschilderingen plaats. Helaas vindt er een restauratie plaats die niet goed heeft uitgepakt. Hierbij is de staat van de fresco’s eerder verslechterd als verbeterd.
Ook in de jaren zestig en zeventig en recenter in 2000 worden restauraties uitgevoerd om de muurschilderingen zo goed mogelijk te kunnen bewaren. Deze hebben tot een beter resultaat geleid.
Afbeeldingen van de fresco's
In de grote apsis is de verbeelding van Christus in Majesteit te zien en in het gewelf de symbolen van de evangelisten. Boven zie je de twaalf apostelen in bogen.
In de kooroverspanning zijn zowel de opstanding van de doden als de hel en de hemel te zien.
In de zuidelijke apsis vind je de aankomst van zes pelgrims in gebed bij het Heilig Graf van Jeruzalem (zie foto).
Links ontwaar je een bijna volledig verdwenen scène van vrouwen en mannen die naar een lezer luisteren.
In het noorden van de apsis afgebeeld: de kroning van de Maagd met Christus, het Lam in een medaillon, de kruisiging en de geboorte van Christus.
In de noordelijke zijbeuk zie je Abraham. Hij houdt de hoeken van een tafelkleed vast, samen met een groep zielen. Een engel brengt hem de ziel van de overledene (zie foto).
In de derde baai de indrukwekkende verbeelding van de graflegging van een non of heilige, met twee priesters tussen mannen en vrouwen (zie foto).
Boven is het laatste oordeel opnieuw voorgesteld, nu door Abraham, de uitverkorenen en een engel.
3 apostelen, de middelste is mogelijk Johannes
een verbeelding van de apostelen
het paradijs voorgesteld door Abraham:
een groep zielen wordt begraven
begrafenis van een vrouw
zes pelgrims bij het Heilige Graf in Jeruzalem
fresco in de absis uit het 13e eeuw
De begrafenisscènes hebben waarschijnlijk een verband met de familie van Brancion.
Grafstenen in de vloer van de kerk
De vloer van de kerk bevat veel grafstenen. Tussen 1624 en 1772 zijn er in de kerk 96 graven geweest en 1288 op de begraafplaats. Overledenen werden soms in de kerk begraven, zodat ze dichter bij God zouden zijn.
Jocerand III
Jocerand III, seigneur van Brancion overleeft zijn deelname aan de zevende kruistocht niet.
Henri II Gros de Brancion, de zoon van Jocerand III, overleeft de kruistocht wel en brengt het stoffelijk overschot van zijn vader terug naar Brancion. Jocerand wordt begraven in Uxelles, een beeltenis van hem ligt sinds 1959 in de vijfde travee van de église Saint-Pierre in Brancion.
Lees hier over het leven van Jocerand III.
Opgravingen
In de buurt van de église Saint-Pierre zijn fundamenten gevonden van een gebouw dat te maken had met begrafenissen of de begraafplaats. Het gebruik van het’ opus spicatum’ (de stenen zijn gerangschikt in visgraatmotief) en andere aanduidingen doen vermoeden dat ook dit bouwwerk uit de negende of begin van de 10e eeuw stamt.
Begraafplaats en kruidentuin
Rondom de kerk is in de 7e eeuw de begraafplaats aangelegd, deze ligt hier tot op de dag van vandaag. Aan de linkerzijde van de ingang van de kerk ligt tegenwoordig een bijzondere kruidentuin.
Bezoek aan Brancion
Om het dorp niet te belasten en in goede staat te houden, zijn alleen de auto’s van bewoners toegestaan. Voor het dorp ligt een grote parkeerplaats. Van hieruit loop je zo naar boven naar het Brancion.
Je kunt het dorp Brancion en de kerk vrij bezoeken. Het château van Brancion is ook te bezoeken, hiervoor betaal je wel entreegeld.
Wandelroutes rondom Brancion
In en rond Brancion zijn meerdere thematische wandelroutes uitgezet die je veel vertellen over de omgeving, de natuur en de geschiedenis.
Hier vind je meer over twee van deze wandelingen.
Boeken om te lezen
