Etienne Lavaux

Étienne Maynaud de Bizefranc de Lavaux

Digoin 1751 - 1828 château Cormatin

Étienne Maynaud de Bizefranc de Lavaux stamt uit een oude Bourgondische familie.
Lavaux is vooral bekend geworden vanwege zijn inzet voor de afschaffing van de slavernij.
Aan het eind van zijn leven koopt hij het château van Cormatin en gaat hier wonen. 
Een gedenkplaat bij de ingang van het château herinnert aan zijn cruciale rol in het beëindigen van de slavernij.

Paray-le-Monial

Étienne Maynaud de Bizefranc de Lavaux ziet het levenslicht op 8 augustus 1751 in Digoin, een stadje aan de Loire, in de Saône-et-Loire. Hij stamt uit een oude Bourgondische familie.

Zijn vader is Hugues, seigneur van Bizefranc, Lavaux en Pancemont (1716-1781), zijn moeder is Marie-Jeanne de Baudoin. 
Étienne is de derde van zes kinderen.  Op zijn zeventiende gaat hij, zoals gebruikelijk voor een jongere zoon in die tijd, het leger in.

In 1784 trouwt Étienne Lavaux in Paray-le-Monial met Marie-Jacobie de Guillermin, zij is de dochter van een plaatselijke aristocraat. Paray-le-Monial is de stad waar hij tijdens zijn leven in Frankrijk vaak woont. Deze stad ligt dichtbij Digoin, zijn geboortedorp.

Als de Franse Revolutie begint, is Lavaux squadronleider. Ook wordt hij raadslid voor Saône-et-Loire. Twee jaar later is hij betrokken bij een vals geld zaak, maar de rechter spreekt hem vrij van alle verdenkingen.

San Domingo

Tijdens de Franse Revolutie heeft Étienne de Lavaux de rang van generaal. Hij krijgt een benoeming als gouverneur van San Domingo in de Dominicaanse Republiek. Lavaux vervult deze functie van 1793 tot 1796.

De Lavaux gelooft in gelijke rechten voor iedereen en wil dat de Franse grondwet ook van toepassing is op de koloniën. Hij wordt aangesteld in Cap-Français, de belangrijkste stad van de kolonie. 

Deze gouverneur zorgt ervoor dat de wet die de slaven bevrijdt, in de praktijk ook uitgevoerd wordt. Lavaux steunt de zwarte leider Toussaint Louverture, die in 1743 als slaaf is geboren in San Domingo. 

Op 20 maart 1796 wordt Lavaux zelf gevangen genomen. Toussaint komt naar de stad om hem te bevrijden. Als dank benoemt hij Toussaint tot luitenant-generaal bij de regering van San Domingo. Toussaint Louverture weet het te brengen tot gouverneur en zet zich in voor de onafhankelijkheid van Haiti.

Etienne Lavaux
Etienne Lavaux


Slavenopstand

Étienne de Lavaux speelt een cruciale rol in de opstand van de slaven van San Domingo. Het is de eerste overwinning van een slavenopstand en leidt tot de oprichting van de eerste zwarte republiek in de geschiedenis van Haïti (1 januari 1804). 
Haïti is het eerste land ter wereld dat de slavernijvolledig afschaft.

In 1796 stelt Louverture voor dat Lavaux naar Frankrijk terugkeert om de groeiende lobby voor pro-slavernij in Parijs te bestrijden. Lavaux verlaat het eiland in oktober van dat jaar. Drie jaar later wordt Lavaux aangesteld in Guadeloupe. Op bevel van Napoleon volgt zijn arrestatie en gevangenneming door de Engelsen. Napoleon ontslaat hem in 1801 uit zijn ambt.

Etienne de Lavaux
Toussaint Louverture

Château de Cormatin

Terug in Frankrijk koopt en renoveert hij het château van Cormatin. Hij ontvangt hier onder andere Alphonse de Lamartine en geeft hem zijn anti-slavernij overtuiging door. Van 1820 tot 1823 is de Lavaux opnieuw raadslid van Saône-et-Loire.

Chateau de Cormatin
château Cormatin

Étienne de Lavaux blijft tot aan zijn dood op 12 mei 1828 op het château van Cormatin wonen.

Een gedenkplaat bij de ingang van het château herinnert aan zijn cruciale rol in het beëindigen van de slavernij.

Château de Cormatin
château Cormatin

Toussaint Louverture vergaat het minder goed. Hij is ‘uitgenodigd’ naar Frankrijk te komen. Bij aankomst in 1802 wordt hij echter direct gearresteerd en gevangen gezet in de staatsgevangenis in château de Joux, een fort aan de uiterste oostgrens van Frankrijk. Onder barre omstandigheden sterft hij hier na een paar maanden.

Afschaffing van de slavernij in Frankrijk

In de 18e eeuw ontstaan ook in Frankrijk bewegingen die zich inzetten voor de afschaffing van de slavernij, zoals de Société des Amis des Noirs. Deze beweging begint vlak voor de Franse Revolutie. Zij eist de onmiddellijke afschaffing van de slavernij. Jacques Pierre Brissot en Étienne Clavière zijn hier de voorvechters. Markies de Condorcet schrijft het programma. 

Henri Baptiste Grégoire, bekend als abbé Grégoire, is een katholiek geestelijke en politicus, een van de meest vooraanstaande figuren van de Franse Revolutie. Hij is een verdediger van de rechten van religieuze minderheden en ijvert voor de afschaffing van de slavernij. Tevens komt hij op voor de rechten van Joodse mensen, is hij tegenstander van de monarchie en wil hij democratisering van de katholieke kerk.
In januari 1790 volgt zijn benoeming tot voorzitter van de Société des Amis des Noirs. 
Voorstellen tot afschaffing van de slavernij botsen nog op veel verzet, maar het was op voorstel van Grégoire in mei 1791 dat de Constituante gelijke politieke rechten schonk aan ‘vrijgeboren kleurlingen’ in de Franse kolonies.

Bewoners van Champagney

De afschaffing van de slavernij begint in Champagney in de Haute-Saône. Op 19 maart 1789 veroordelen de bewoners van Champagney, een klein dorp in de Haute-Saône, officieel de slavernij en uitbuiting van mensen en spreken hun steun aan de 250.000 slaven uit. Zij schrijven aan koning: 

« Les habitants et communauté de Champagney ne peuvent penser aux maux que souffrent les nègres dans les colonies, sans avoir le cœur pénétré de la plus vive douleur, en se représentant leurs semblables, unis encore à eux par le double lien de la religion, être traités plus durement que ne le sont les bêtes de somme...

“De inwoners en de gemeenschap van Champagney kunnen niet denken aan het kwaad dat de negers in de koloniën hebben geleden,
zonder dat hun hart doordrongen is van de scherpste pijn, door hun medemensen te vertegenwoordigen…”.

In Frankrijk vindt de eerste afschaffing plaats in 1794, de dag na het begin van de Franse Revolutie. In1802 herstelt keizer Napoleon I (Napoleon Bonaparte) de slavernij echter weer ‘in ere’. Napoleon wil hiermee de soevereiniteit over de koloniën behouden. In 1848 wordt de slavernij dan toch door koning Lodewijk XVIII definitief afgeschaft. Dit geldt voor heel Frankrijk en alle Franse koloniën. De 250.000 slaven uit de Franse koloniën moeten worden vrij gelaten. 

Sinds 2006 is 10 mei in Frankrijk de herdenkingsdag van de afschaffing van de slavernij. President Chirac spreekt op de eerste herdenkingsdag in Parijs.
De Franse minister van Onderwijs Najat Vallaud-Belkacem wil de slavernijgeschiedenis als verplicht onderdeel opnemen in de geschiedenislessen in het onderwijs.

Route des Abolitions de l' Esclavage

Wil je meer hierover te weten komen over de afschaffing van de slavernij in Frankrijk? Volg dan de Route des Abolitions de l’ Esclavage (route van de afschaffing van de slavernij). Deze ‘Route des Abolitions de l’Esclavage’ is in 2004 gecreëerd en herinnert aan de strijd van abbé Grégoire, Toussaint Louverture en de bewoners van het dorp Champagney tegen deze vorm van onderdrukking. 

Je komt langs het château van Joux, de gevangenis van Toussaint Louverture en het ‘Maison de la Négritude et des Droits de l’Homme’ in Champagney. 

De route maakt deel uit van het internationale ‘Slavenroute-project’ dat ondersteund wordt door UNESCO.

Je kunt de route hier downloaden.

bronnen

huis in bourgogne

Huis huren?

Geïnteresseerd in een vakantiehuis in deze omgeving?