Lucie Aubrac

Lucie Aubrac, verzetsstrijdster in WO II


Châtenay-sur-Seine 1912 - 2007 Issy-les-Moulineaux

Lucie Aubrac

Lucie Samuel-Bernard is Joods-Frans verzetsstrijdster tijdens de Duitse bezetting van Frankrijk in de Tweede Wereldoorlog. 

Zij is een belangrijk lid van La Résistance, het Franse verzet dat zich keert zich tegen het met de Duitse bezetter collaborerende regime van Vichy-Frankrijk.

Lucie en haar man Raymond Samuel behoorden tot de oprichters van Libération-Sud, een van de eerste verzetsgroepen in de Tweede Wereldoorlog in Frankrijk. Lucie en Raymond nemen in het verzet de schuilnaam (nom de guerre) Aubrac aan, deze klonk minder joods en was daarmee minder gevaarlijk. Na de oorlog blijven Lucie en Raymond deze naam gebruiken.

Na de oorlog heeft Lucie Aubrac enkele boeken geschreven over La Résistance. Ook zijn er meerdere films en documentaires over haar leven in oorlogstijd gemaakt. In 1996 volgt de verfilming van haar autobiografische roman.

De familie van Lucie komt uit Salornay-sur-Guye, een stadje in de Saône-et-Loire, zo’n 10 km ten noorden van Cluny. Op de begraafplaats van deze stad is de as van Lucie begraven in het familiegraf.


Saône-et-Loire

Lucie Samuel-Bernard wordt op 29 juni 1912 in Châtenay-sur-Seine, een kleine gemeente ten zuidoosten van Parijs, geboren in de Joods Bourgondische familie Bernard. Beide ouders van Lucie komen uit de Saône-et-Loire. Haar vader Louis Bernard uit een boerenfamilie in Salornay-sur-Guye, haar moeder Louise Vincent uit een arme familie die zich bezighoudt met de wijnbouw. 
Bij haar geboorte werkten haar ouders in Parijs, hij als tuinman, zij in een bistro.

Lucie en haar zus worden in 1916 naar de grootmoeder in Saône-et-Loire gestuurd. De vader van Lucie is gewond geraakt tijdens de Eerste Wereldoorlog en komt gedeeltelijk invalide en met geheugenverlies terug naar huis. Hier ontstaat Lucies eerste afkeer van geweld.

Ondanks een zeer goed doorlopen middelbare school, wil Lucie als zeventienjarige niet verder studeren en neemt ze een baan aan als serveerster in een restaurant. Een besluit dat haar ouders niet erg kunnen waarderen. Als gevolg hiervan besluit Lucie besluit op zichzelf te gaan wonen en ze verhuist naar het ‘Quartier Latin’ in Parijs.

Wanneer ze achter in de twintig is, gaat ze alsnog studeren en kiest voor de studies geschiedenis en aardrijkskunde. Om aan de Sorbonne te mogen studeren, moet ze eerst slagen voor het baccalaureaat. Geheel autodidactisch bereidt zij zich hierop voor. Vooral Latijn geeft haar de nodige moeilijkheden. Maar in juli 1932 behaalt zij het eerste deel en in 1933 het tweede deel (B-filosofie) van het benodigde diploma. 
Lucie is een briljante studente en 1938 studeert zij af in beide vakken.

Lucie Aubrac Salornay sur Guye
zijkant van het huis van de familie Aubrac in Salornay-sur-Guye

Communistische idealen van Lucie Aubrac

Verontrust door de armoede die zij ziet in Parijs, sluit Lucie zich aan bij ‘La Jeunesses communistes’ (JC), de communistische jeugdbeweging. Haar lidmaatschap dateert van begin 1932. Net als veel anderen van haar generatie, ziet zij het communisme als het meest effectieve systeem tegen het fascisme. In haar autobiografie die ze in 1945 zal schrijven, zegt ze:

“Ik werd in 1932 lid van de JC. Mijn contacten met de Quakers hadden me de eerste pacifistische ideeën opgeleverd. De materiële moeilijkheden die ik ondervond, zorgden ervoor dat ik mijn pacifisme aanpaste aan meer strijdlustige ideeën en ik sloot me aan bij het JC zonder iets meer te weten dan zijn antimilitaristische kant.


Eerste confrontatie met antisemitisme

In 1936 bezoekt Lucie de Olympische Spelen in Berlijn. Het is haar eerste confrontatie met het opkomende antisemitisme in nazi-Duitsland. Zij is hier erg van onder de indruk en realiseert zich de gevaren van deze ontwikkeling.

Na haar studie gaat ze als lerares geschiedenis werken in Strasbourg. Hier ontmoet ze Raymond Samuel, een jonge ingenieur weg- en waterbouw, op wie ze hartstochtelijk verliefd wordt. In december 1939 trouwen ze. Raymond stamt uit een joodse, welgestelde familie uit de Haute-Saône. Zijn ouders zijn winkeliers. De eerste keer dat Raymond zijn schoonfamilie ontmoet, is in het huis in Salornay-sur-Guye.

Lucie Aubrac

Lucie en Raymond Aubrac beginnen hun liefdesrelatie op 14 mei 1939. Elk jaar op die datumgaan ze dineren in restaurant Le Jules Verne op de tweede verdieping van de Eiffeltoren. 


Naar de Verenigde Staten?

Lucie ontvangt een David-Weil-beurs om een jaar in de Verenigde Staten te gaan werken. Ze wil daar een aardrijkskundig proefschrift voorbereiden over de kolonisatie van de zuidelijke Rocky Mountains.
Maar op 1 september, vier dagen voordat Lucie naar New York zou zeilen, vallen Duitse troepen Polen binnen, wat Groot-Brittannië, Frankrijk en andere geallieerde landen ertoe aanzet Duitsland de oorlog te verklaren. Lucie annuleert haar reis en slaagt erin om Frankrijk door te komen en zichzelf op een brancard door legermedewerkers Strasbourg binnen te laten smokkelen. Strasbourg was inmiddels verboden terrein voor burgers. Zij en Raymond worden in december weer herenigd

Lucie en Raymond willen beiden in deze oorlogssituatie hun land niet verlaten en besluiten zich in te zetten voor de vrijheid van Frankrijk

La Résistance

Na negen maanden met Franse troepen over de grens te hebben gestreden, valt Duitsland in het voorjaar van 1940 Frankrijk binnen. Na de capitulatie van Frankrijk gaat Lucie lesgeven op een school in de ‘vrije zone’ in Lyon. 

De Duitse troepen hebben een verdrag gesloten om niet heel Frankrijk te bezetten. Het regime in het ‘vrije’ deel van Frankrijk wordt geleid door Philippe Pétain. Maarschalk Pétain, held uit de eerste Wereldoorlog, heeft zich in deze oorlog aan de Duitsers verbonden.
Het autoritaire regime van Pétain zetelt in Vichy, vandaar dat de vrije zone ‘Vichy-Frankrijk’ wordt genoemd en zijn regering het ‘Vichy regime’.
Pétain gaat al snel over tot vervolging van de Joden.

Lucie Aubrac

Maarschalk Pétain begint samen te werken met nazi-Duitsland.
Pétain maakt zijn eerste uitzending voor het Franse volk op 16 juni 1940 om 12.30

Lucie en Raymond hebben de regering van Pétain, met hoofdkantoor in Vichy, nooit aanvaard als legitieme regering van Frankrijk.

Lucie Aubrac

Raymond is tijdens het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog technisch officier bij het Franse leger. Hij is een van de bijna twee miljoen Franse soldaten die in slechts een paar weken strijd gevangen worden genomen. Raymond weet met hulp van Lucie uit het interneringskamp Sarrebourg te ontsnappen.

In het najaar ontmoet Lucie in een café Emmanuel d’Astier de la Vigerie, een voormalige marineofficier die journalist geworden is. D’Astier wil het verzet tegen de Duitse bezetting organiseren. Door zulke toevallige ontmoetingen worden de eerste verzetsgroepen gevormd. 

Lucie en Raymond sluiten zich aan bij La Résistance, het Franse verzet. Het verzet begint met het schrijven van graffiti op muren en gaat al snel over op het schrijven van krantjes die ze in het geheim bij mensen in brievenbussen stoppen.  

Dubbelleven van Lucie en Raymond Aubrac

Gedurende de oorlog leiden Raymond en Lucie een dubbelleven. Bovengronds zijn zij ingenieur en lerares, ondergronds verzetsorganisatoren. Zij leven onder verschillende schuilnamen. Na de oorlog nemen ze officieel de naam Aubrac aan. 

In de herfst van 1940 zijn Lucie en Raymond mede oprichters van de organisatie van d’Astier, Libération-Sud. Het zou een van de belangrijkste verzetsbewegingen in Frankrijk zou worden. Het leven van Lucie en Raymond is vanaf nu voortdurend in gevaar. 

De verzetsgroep voert twee sabotage-aanvallen uit op treinstations van Perpignan en Cannes. In februari organiseert deze groep de verspreiding van 10.000 propagandafolders. Ongelukkigerwijs wordt één van de distributeurs betrapt door de politie, wat leidt tot de arrestatie van de nicht en oom van d’Astier. De groep besluit deze activiteiten stop te zetten. 

In mei 1941 bevalt Lucie van haar eerste kind, Jean-Pierre. In haar memoires schrijft Lucie dat een baby een uitstekende dekmantel is om de achterdocht van de Duitsers af te leiden. Zo was bij een geheime ontmoeting in een openbare tuin in Lyon, de aanwezigheid bij haar baby bijzonder nuttig als dekmantel.

Na een pauze van een paar maanden werkt de groep aan de ondergrondse krant Libération, een krant om het Franse verzet bekend te maken.
In 1942 oriënteren de leden van de groep zich op bewapening en de vorming van een geheim leger. Raymond trekt hiervoor van stad naar stad.

Er zijn veel vrouwen betrokken bij La Résistance, niet veel vrouwen hebben echter een prominente positie. Lucie heeft zo’n belangrijke positie wel. D’Astier geeft haar de bijnaam ‘Madame conscience’.


Arrestaties en bevrijding van Raymaond Aubrac

Op 15 maart 1943 heeft Raymond met twee andere verzetsstrijders een geheime bespreking. Onverwachts volgt een routine inval. Raymond is hier onder de schuilnaam François Vallet aanwezig. Hij wordt, met anderen gearresteerd.

Op 14 mei, de dag dat Lucie en Raymond elkaar vier jaar kennen, weet zij hem te bevrijden. Lucie doet zich bij de plaatselijke officier van justitie in Vichy voor als afgezant van de gaullistische dienst. Waarschijnlijk realiseren de Duitsers zich op dat moment nog niet welke grote rol Raymond Aubrac in het verzet speelt.

Kort na zijn vrijlating volgt op 21 juni opnieuw een arrestatie voor Raymond. Dit samen met zeven andere verzetsstrijders.
Dit gebeurt als hij met ‘Max’, de verzetsheld
Jean Moulin, aanwezig is op een geheime ontmoeting van verzetsmensen in de dokterspraktijk van dokter Dugoujon. Raymond is bij deze bijeenkomst onder de schuilnaam Claude Ermelin. Raymond en Jean en raymond worden opgesloten in de Montluc-gevangenis in Lyon.

De praktijk van dokter Dugoujon ligt in Caluire, een voorstad van Lyon. De locatie is ideaal: in een minder bewaakte buitenwijk, vlakbij een tramhalte. En tussen 14.00 uur en 16.00 uur zijn er altijd veel patiënten. Hierdoor zouden een paar mensen meer niet opvallen. Gestapo-officieren stormen echter het huis binnen en arresteren de acht verzetsmensen. De inval is volgens insiders gedaan op basis van verraad.

 

Verraad?

Verzetsstrijder René Hardy wordt begin 1943 gearresteerd en weer vrijgelaten door de Gestapo. Officieren van de Gestapo volgen Hardy, die rechtstreeks naar de bijeenkomst in Caluire gaat. Het is niet duidelijk of Hardy dit met opzet doet en Aubrac en Moulin verraadt of dat hij onvoorzichtig is. Er komen na de oorlog twee rechtszaken om te bepalen of René Hardy een verrader was. Beide keren wordt hij onschuldig bevonden.

Jean Moulin

Nadat de Duitsers Jean en Raymond gearresteerd hebben, duurt het niet lang voordat de Duitsers de identiteit van Aubrac en Moulin achterhalen. 

Max is de schuilnaam die Jean Moulin gebruikt voor zijn optreden in La Resistance. Jean Moulin is onder andere gezant van generaal de Gaulle.
De Duitsers martelen Jean Moulin en geven hem over aan de Gestapo in Parijs.

Moulin sterft op 8 juli 1943 in de trein die hem naar Berlijn zou brengen. Hij heeft, ook tijdens de martelingen, nooit ‘met een woord gesproken’. 
Zijn stoffelijk overschot wordt terug gestuurd naar Parijs, de urn met zijn as wordt bewaard in het columbarium van Père-Lachaise, met de inscriptie “vermoedelijke as van Jean Moulin.”

De begraafplaats van Père-Lachaise wordt in 1804 aangelegd in opdracht van Napoleon. Hij stelt de architect Alexandre-Théodore Brongniart aan die voorstelt om de begraafplaats op een Engelse tuin te doen lijken om zo vooral rijke Parijzenaren aan te trekken. Er worden in het begin maar weinig mensen begraven omdat veel Parijzenaren vonden dat Père-Lachaise te ver van het centrum lagen bovendien wilden de katholieken geen begrafenissen op Père-Lachaise omdat de begraafplaats niet door de katholieke kerk gezegend was (bron: Wikipedia).

De urn met de as van Jean Moulin wordt op 19 december 1964 overgebracht de ‘crypte des martyrs’ waarbij 194 verzetsstrijders een erewacht vormen. In de nacht volgt de overbrenging van de urn naar het Panthéon, de begraafplaats in Parijs van beroemde Franse personen.
De volgende dag is De Gaulle aanwezig bij de ceremonie en houdt de Franse schrijver André Malraux, destijds minister voor Culturele Zaken, een indrukwekkende toespraak.

Jean Moulin
Franse verzetsvlag met afbeelding van het hoofd van Jean Moulin
Lucie Aubrac Jean Moulin
Rue Jean Moulin in Villard-de-Lans

Veroordeling van Raymond Aubrac

Raymond wordt vastgehouden in de Montluc-gevangenis in Lyon, hij wordt net als Moulin gemarteld. Een rechtbank in Parijs veroordeeld hem tot de doodstraf wegens sabotage. De voltrekking van de doodstraf laat op zich wachten mogelijk hoopt de Gestapo eerst nog informatie van Raymond los te krijgen.

Lucie is nu tot alles in bereid om haar man uit de klauwen van de Gestapo te bevrijden.
Ze weet nazi-beul Klaus Barbie ertoe te bewegen haar toestemming te geven om Raymond in de gevangenis van Lyon te bezoeken. Op dat moment is ze zwanger van haar eerste kind. Tijdens dat bezoek bereidt het echtpaar de ontsnapping voor. Lucie zal Raymond voor de derde keer bevrijden.

Lucie, onder de schuilnaam Catherine, heeft het riskante plan om Klaus Barbie te vragen haar ‘verloofde Ermelin’, die tijdens een bezoek aan de dokter volgens haar onschuldig was mee genomen, te mogen trouwen. Dit om ‘haar eer te redden’. Een Franse wettelijke clausule stond een verloofd paar toe te trouwen als een van hen gaat sterven. De Gestapo-luitenant gelooft haar verhaal en geeft zijn toestemming.

Boulevard des Hirondelles

Op 21 oktober 1943 brengt Lucie het plan, met gevaar voor eigen leven, ten uitvoer. Lucie leidt het gewapende commando.
Wanneer de Duitsers Raymond na ‘de huwelijksvoltrekking’ terugbrengen van het Gestapo-hoofdkwartier naar de gevangenis, moet het gaan gebeuren. Op het moment dat het Duitse voertuig de Boulevard des Hirondelles oprijdt, (nu Boulevard des Tchécoslovaques), overvalt de groep de vrachtwagen. Raymond en vijftien verzetsmensen worden bevrijd. 

Zes Duitsers, onder wie de vrachtwagenchauffeur en vijf bewakers, komen om tijdens deze aanval en ontsnapping.

November 1943 wordt Lucie ontslagen aan het meisjeslyceum Edgard-Quine in Lyon vanwege haar ‘Gaullistische overtuigingen’.

Lucie Aubrac
Lucie Aubrac


Vlucht naar London

Inmiddels worden Lucie en Raymond fanatiek gezocht door de nazi’s en moeten de hoogzwangere Lucie en Raymond met hun zoon Jean-Pierre onderduiken. Ze trekken van schuilplaats naar schuilplaats, totdat een vliegtuig hen op 8 februari 1944 naar London kan brengen. Een paar dagen later wordt dochter Catherine geboren. Lucie en Raymond sluiten zich hier aan bij de ‘regering in ballingschap’ van Charles de Gaulle. Zij vragen Charles de Gaulle de peetvader van Catherine te worden. Het echtpaar bekleedt in London tal van functies in de verzetsbewegingen.
De geallieerde pers ziet 
Lucie en Raymond als symbolen van het Franse verzet.

Deelname aan de voorlopige regering

Op 20 maart 1944 kondigt de voorlopige regering van Charles de Gaulle aan dat, zodra Frankrijk is bevrijd, vrouwen )voor het eerst in de Franse geschiedenis) mogen stemmen.

Kort na 6 juni 1944, als de Britse en Amerikaanse troepen met succes in Normandië landen, reist Lucie vanuit London terug naar Frankrijk. Hier aangekomen krijgt zij in de vrije Franse regering van Charles de Gaulle, functie van vertegenwoordiger van La Résistance. Op 25 augustus is Lucie aanwezig in Parijs, wanneer het Duitse garnizoen in die stad zich overgeeft aan de geallieerde troepen. Na deze emotionele gebeurtenis spreekt generaal de Gaulle de jubelende menigten buiten het Hotel de Ville toe.

Voordat er verkiezingen kunnen plaatsvinden, stelt de Gaulle een adviescommissie voor de voorlopige regering samen, waar Lucie als verzetsvertegenwoordiger aan deelneemt. Dit maakt haar tot de eerste vrouw die in een Franse parlementaire vergadering zitting heeft. Ze neemt  deel aan de oprichting van de Bevrijdingscomités in de bevrijde gebieden. 

Lucie en Raymond naar Marseille

Lucie maakt ook deel uit van de jury van het Hooggerechtshof van het proces tegen Pétain.

Ze voegt zich vervolgens bij Raymond, die door de Gaulle benoemd is tot regionale commissaris van de Republiek in Marseille. Raymond is de jongste ‘commissaire de la République’ in Marseille.
Een commissaris van de Republiek moest een voorlopig gezag vestigen in gebieden van Frankrijk die van de Duitsers waren bevrijd.

Raymond zuivert de politie en houdt toezicht op de vaak wrede behandeling van verdachte collaborateurs met de nazi’s. Nadat Raymond als commissaris een aantal lokale industrieën heeft opgeëist, wordt hij ervan beschuldigd in het belang van de communisten te werken.
In januari 1945 moet Raymond zijn post verlaten, hij is ontslagen vanwege zijn linkse opvattingen. Het echtpaar verhuist naar Parijs. Raymond is nu verantwoordelijk voor het programma voor nationale mijnopruiming.

Raymond had zijn ouders in de oorlog tevergeefs geprobeerd te overtuigen naar Zwitserland te vertrekken. Januari 1944 zijn zij  naar Auschwitz gedeporteerd en daar om het leven gekomen. Dit is voor Raymond en Lucie een donkere schaduw over de vreugde van de bevrijding.

l'Assemblée consultative provisoire d'Alger

Lucie is aangesteld om zitting te nemen in de ‘Voorlopige Adviesvergadering van Algiers’, maar haar aanstaande bevalling maakt haar overplaatsing naar Algiers niet mogelijk. Raymond neemt nu in haar plaats deel om Libération-Sud te vertegenwoordigen.

Na de oorlog

In 1945 gaat Lucie opnieuw lesgeven en publiceert ze de eerste korte geschiedenis van de Franse Résistance, La Résistance, naissance et organisation. Na de bevrijding blijft Lucie trouw aan haar idealisme, ze zal haar hele leven een belangrijk activiste blijven. Ze strijdt onder andere voor de Rechten van de mens bij Amnesty International, verzet zich fel tegen discriminatie, is actief bij Le Réseau femmes pour la parité,  voor de ‘sans-papiers’ (illegalen) van de église Bernard en strijdt voor de onafhankelijkheid van Algarije.

Lucie Aubrac
Lucie Aubrac



Privilèges des Femmes en La Femme

Aubrac wordt hoofdredacteur van het weekblad Privilèges des femmes, een tijdschrift dat Franse vrouwen informeert over hun nieuwe rechten, onder andere over het stemrecht voor vrouwen. Dit blad heeft slechts dertien nummers kunnen publiceren, de socialisten vinden de inhoud te communistisch, de communistisch partij PCF (Parti Communiste Francais) vindt het niet communistisch genoeg.

Van maart tot juli 1945 is Lucie redacteur van La Femme, een wekelijkse uitgave van de Femmes de la Libération (FLN). Zij is slechts drie maanden redacteur, ook hier keert haar communistische visie zich tegen haar.

Lucie Aubrac
Lucie Aubrac
Lucie Aubrac


Ho Chi Minh

Raymond blijft een actief aanhanger van het communisme. Wanneer Ho Chi Minh in 1946 naar Parijs komt om de onderhandelingen over de toekomst van Indochina bij te wonen, verblijft hij zes weken in het huis van Raymond en Lucie. Hij wordt de peetvader van de dan net geboren dochter Elisabeth.

Lucie Aubrac

Ho Chi Minh is een Vietnamese communistische en revolutionaire leider en mede stichter van de Democratische Republiek Vietnam (1945).

Le mouvement de la Paix

Raymond en Lucie ziin in februari 1948 mede oprichters van Le Movement de la Paix. Een beweging die op vele terreinen strijdt voor vrede en zich onder andere bezighoudt met Indochina, de Duitse herbewapening, het gebruik van atoomwapens en strijdt voor algehele ontwapening. Twee jaar na de oprichting reist Lucie naar Stockholm om de oproep tot “absoluut verbod op atoomwapens’ te ondersteunen.
Deze petitie tegen kernwapens, gelanceerd door de World Peace Movement, is bekend geworden als het ‘Appèl van Stockholm’ en wordt onder andere mede ondertekend door Pablo Neruda, Mark Chagall, Dimitri Chostakovitch, Pablo Picasso en Thomas Mann.

Vanaf 1956 is Lucie betrokken bij het Comité d’histoire de la Deuxième Guerre mondiale.

Marokko en Italië

Tweeëntwintig jaar wonen Lucie en Raymond vervolgens niet in Frankrijk. Eerst vemigreren zij naar Marokko (1958). Hun besluit tot vertrek is mede ingegeven door de afstand die zij nemen van de communistische partij. Raymond werkt in Marokko aan de uitwisseling tussen ‘oost en west’, Lucie gaat in Rabat lesgeven aan de middelbare school Moulay-Youssef.

In 1964 verhuizen ze naar Italië. In Rome is Raymond werkzaam als internationale ambtenaar bij de FAO en gaat Lucie opnieuw lesgeven. Lucie, met haar passie voor geschiedenis, raakt hier geboeid door de archeologie.

Na nog een verblijf in New York komen zij in 1976 terug in Frankrijk waar zij zich in Parijs vestigen. Vijf jaar later ondersteunt Lucie François Mitterrand bij zijn presidentsverkiezing.

Onterechte beschuldigingen aan Raymond Aubrac

Nadat Klaus Barbie in 1984 in Bolivia wordt gearresteerd (hij heeft hier zestig jaar onder schuilnaam geleefd), beweert hij dat Raymond een informant was en in 1943 verantwoordelijk voor de arrestatie van Jean Moulin. Barbie staat onder andere terecht voor zijn rol in de deportatie van Joden.

Barbie had persoonlijk Franse verzetsstrijders gemarteld. Na de oorlog helpen de Verenigde Staten hem te ontsnappen naar Bolivia. Hier is Barbie in 1980 betrokken bij de fascistische staatsgreep van Garcia Meza. Wanneer de junta twee jaar later haar macht verliest, wordt Barbie uitgeleverd aan Frankrijk. Hier wordt hij berecht en veroordeeld voor ‘misdaden tegen de menselijkheid’.

Zijn advocaat gebruikt het proces om Raymond ervan te beschuldigen Jean Moulin te hebben verraden aan de Gestapo. Veel historici hebben de beweringen van Barbie afgewezen. Raymond en Lucie strijden voor zuivering van hun naam.
Om de beweringen van Barbie te weerleggen, schrijft Lucie Ils partiront dans l’ivresse, een boek dat na de publicatie in 1984 een bestseller in Frankrijk wordt. Ils partiront dans l’ivresse is autobiografisch geschreven en gaat terug naar 1943.

Ook in 1997 komt het tot onterechte beschuldigingen. Het boek Aubrac-Lyon 1943 van journalist Gérard Chauvy suggereert opnieuw dat het echtpaar Aubrac het verzet hebben verraden aan de Duitsers, een verraad dat zou hebben geleid tot de arrestatie van Moulin. Dit boek was grotendeels gebaseerd was op informatie van Barbie. Lucie en Raymond Aubrac laten de auteur vervolgen. 

In 1998 wint Raymond de aanklacht wegens smaad tegen Chauvy. De journalist en zijn uitgever worden veroordeeld voor laster. 
In 2004 verklaart het Europese Hof voor de Rechten van de Mens dat het om een valse beschuldiging gaat. Opnieuw gerechtigheid voor Raymond en Lucie Aubrac.

Vrijheid doorgeven aan volgende generaties

Na haar pensionering ziet Lucie het als haar plicht ervoor te zorgen dat de herinneringen aan het verzet voortleven bij de jongere generaties. Lucie en Rymond wonen inmiddels in Parijs. Lucie geeft op scholen, conferenties en gemeenten in het hele land lezingen over La Résistance. Ze doet dit als historicus én overlevende.

Op deze video zie je een deel van zo’n lezing op een middelbare school, begin 2000, Lucie is dan zevenentachtig jaar!


Ordre national de la Légion d'honneur voor Lucie Aubrac

In 1996 ontvangt Lucie voor haar verzetswerk de medaille van het Legioen van Eer, de hoogste onderscheiding van Frankrijk.
Straten, scholen, een park en zelfs een metrostation in Parijs worden naar haar genoemd.

Lucie Aubrac Salornay sur Guy

Salornay-sur-Guye

Lucie Aubrac overlijdt op 94-jarige leeftijd in een ziekenhuis in Issy-les-Moulineaux, een voorstad van Parijs (14 maart 2007).

Na een ceremonie met militaire eer, bij Les Invalides en haar crematie bij Père-Lachaise, wordt haar as bijgezet in het familiegraf op de begraafplaats van Salornay-sur-Guye, de geboorteplaats van haar vader.

Lucie Aubrac Salornay sur Guy
Lucie Aubrac Salornay sur Guy
Lucie Aubrac Salornay sur Guy

 

Twee maanden voor haar dood tekent Lucie nog de petitie die oproept ‘de leegte van politieke programma’s aan de kaak te stellen en de gevestigde orde, in het bijzonder het liberalisme, te weerstaan’.

Het leven van Lucie Aubrac in foto's

In memoriam

De dagen na haar overlijden verschijnt in alle grote kranten een in memoriam over Lucie Aubrac.

Franse presidenten over Lucie en Raymond Aubrac

Alle Franse presidenten vol lof en bewondering over het leven van Lucie Aubrac:

“Une figure emblématique de l’engagement des femmes dans la Résistance "

"...refusa la soumission de la France, la haine et l’antisémitisme et qui au nom de l’amour, a pris tous les risques."

“La France debout, celle de l’engagement et du courage jusqu’au bout"

Hollande zegt in een verklaring
dat Lucie en Raymond een “legendarisch stel waren “dat v
oor Frankrijk stond met toewijding en moed tot aan het einde.”


Maison de retraite Lucie Aubrac in Salornay-sur-Guye

In Salornay-sur-Guye wordt op 11 december 2007 aan een bejaardentehuis de naam Lucie Aubrac gegeven. Raymond komt voor de ceremonie naar Salornay-sur-Guye. Aanwezigen vertellen hierover dat zij onder de indruk waren van zijn vitaliteit en de verhalen die hij vertelde over het leven van Lucie en hem.

Lucie Aubrac Salornay sur Guye
Lucie Aubrac Salornay sur Guye


Dood van Raymond Aubrac

Raymond sterft op 10 april 2012. Hij is dan nog de enige overlevende van de groep van acht verzetsleiders die in juni 1943 in Caluire is gearresteerd. Ook Raymond krijgt een staatsbegrafenis met volledige militaire eer. Zijn kist wordt gedragen door tien leden van de Republikeinse Garde. Raymond wordt gecremeerd en zijn as wordt op de 12e april met een ‘sobere en ontroerende ceremonie’ naast die van Lucie Aubrac gelegd in het familiegraf van de begraafplaats in Salornay-sur-Guye.

De naam van Raymonds wordt toegevoegd aan de naam van het bejaardentehuis, dat vanaf nu de naam Raymond et Lucie Aubrac draagt.

President Nicolas Sarkozy zegt na de dood van Raymond dat zijn ontsnapping aan de nazi’s onder leiding van Lucie in 1943 “een legende was geworden in de geschiedenis van het verzet” en prijst hem en alle verzetsleden als “helden van de schaduw die de eer van Frankrijk hebben gered, in een tijd dat die verloren leek.” Sarkozy eert degene die “de onderwerping van Frankrijk, haat en antisemitisme weigerde en die in naam van liefde, alle risico’s nam.”

Boeken door en over Lucie Aubrac

Aubrac schrijft meerdere boeken over haar oorlogservaringen. 

In 1945 verschijnt La Résistance, naissance et organisation.
In 1984 wordt Ils partiront dans l’ivresse gepubliceerd. Ze schrijft dit boek nadat Klaus Barbie beweert dat haar man Raymond een informant was geworden en Jean Moulin na zijn eigen arrestatie had verraden.

Lucie Aubrac

In 2000 publiceert Aubrac een boek waarin zij het verzet uitlegt aan haar kleinkinderen: La Résistance expliquée à mes petits-enfants.

Daarnaast zijn er door veel verschillende schrijvers publicaties geschreven over het leven van Lucie Aubrac.

Films en documentaire over het leven van Lucie Aubrac

Het leven van Lucie Aubrac is voor veel film- en documentairemakers aanleiding geweest om een productie over te maken.

L’armée des ombres verschijnt in 1969 onder regisseur Jean-Pierre Melville. De personage Mathilde is geïnspireerd op de figuur van Lucie Aubrac.

Gebaseerd op de autobiografische roman Ils partiront dans l’ivresse zijn twee films gemaakt :
In 1991 gaat Boulevard des hirondelles, een film van Josée Tanne met Élisabeth Bourgine in de titelrol, in première.

In 1997 maakt regisseur Claude Berri de film Lucie Aubrac. De film vertelt hoe Lucie de Gestapo bedriegt en een gewapende inval organiseert om haar man Raymond te bevrijden uit gevangenschap. Carole Bouquet speelt de titelrol in deze film, Daniel Auteuil speelt Raymond Aubrac. Kritiek van veel recensenten is dat Berri de netelige kwestie van de aanklacht tegen Jean Moulin omzeilt en hier in de film geen aandacht aan schenkt.

De film vertelt uitgebreid over de arrestatie op 21 juni 1943 in Lyon. Raymond’ neemt de metro in Lyon, en komt uit … op de Place de l’Abbaye in Tournus. Berri verkiest Tournus als locatie van opname boven Lyon, dat al te gemoderniseerd zou zijn. De kapittelzaal van de abdij Saint- Philibert in Tournus deed dienst als make-up kamer.

Aanvankelijk zou Juliette Binoche de rol van Lucie vertolken, maar ze was het niet eens met bepaalde scènes waarvan ze de authenticiteit betwistte. Binoche heeft een aantal wijzigingen voorgesteld, maar deze werden niet aanvaard. Het meningsverschil tussen de actrice en de regisseur leidde tot haar terugtrekking uit de film.

Julie Perron produceert in 2003 de documentaire Lucie de tous les temps.

In 2007 verschijnt naar aanleiding van de dood van Lucie Aubrac de film Les Femmes de l’ombre.


Boeken over de omgeving



bronnen

Le Journal, 1 augustus 2020
Le Monde, 15 maart 2007
Trouw, 15 maart 2007
The Guardian, 16 maart 2007
The History Teacher Who Outwitted the Gestapo, Sarah Pruitt
www.gallica.fr
www-clunisois-fr.
www.vpro.nl
www.wikipedia.org
www.history.com
www.tombes-sepultures.com

foto’s: Gallica, Wikipedia en Joep van Gorp

huis in bourgogne

Huis huren?

Geïnteresseerd in een vakantiehuis in deze omgeving?