Marseille
15 februari 1893, Berthe Pauline Mariette Wild wordt in Marseille geboren, haar roepnaam gaat Berty worden. Het is een protestants gezin uit de middenklasse waarin Berty geboren wordt. De familie is van Zwitserse afkomst. Berty staat bekend als intelligent en gepassioneerd kind met veel interesse in de wereld om zich heen.
Berty volgt haar middelbare school aan het Lycée Montgrand in Marseille en Lausanne en kiest vervolgens voor een verpleegkundige opleiding. Haar interesse ligt bij de architectuur en muziek en bij ontwikkeling van de maatschappij in deze roerige tijden. Er is aan het begin van de 20e eeuw echter niet veel keuze in beroepen die openstaan voor vrouwen, verpleegster is er een van. In 1912 behaalt Berty haar verpleegkundig diploma.
Eerste Wereldoorlog
Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog vertrekt zij naar London, hier gaat Berty werken als begeleidster in een internaat voor jonge meisjes. In London ontmoet ze de Nederlandse bankier Frédéric Albrecht.
Wanneer de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, keert ze terug naar Marseille. Hier gaat ze als verpleegster voor ‘la Croix-Rouge’ in verschillende militaire ziekenhuizen werken.
Berty wordt in Rotterdam Berty Albrecht
Direct na de Eerste Wereldoorlog, nog in 1918, trouwt Berty met Frédéric Albrecht. Het huwelijk vindt plaats in Rotterdam en het paar gaat eerst in Nederland wonen. Frédéric Albrecht is een Nederlandse zakenman en financierder en actief op de London Stock Enchange, een van de grootste aandelen beurzen van de wereld.
In 1924 vestigen Berty en Frédéric zich in London. In hetzelfde jaar wordt hun dochter Mireille geboren.
Mireille zal in WOII ook verzetsstrijder worden en na de oorlog boeken over het leven van haar moeder schrijven en publiceren.
Na Mireille krijgen Berty en Frédéric nog een zoon, die zij net als zijn vader, Frédéric noemen.
In London krijgt Berty contact met de suffragette Sylvia Bakhurst.
Een suffragette is iemand die strijdt voor de vrouwenrechten, met name voor het vrouwenkiesrecht.
Berty ontwikkelt veel contacten in London, zo ook met Bernard Shaw en Bertrand en Dora Russel. In deze contacten kan Berty haar zienswijzen over pacifisme en sociale vernieuwing als het feminisme kwijt.
1930: scheiding van Frédéric
Berty keert in 1930 terug naar Parijs, haar man in London achterlatend. Ze wil dat haar kinderen Frans onderwijs gaan volgen. Ook hier komt ze al snel in contact met mensen met dezelfde maatschappelijke ideeën. Zo raakt ze bevriend met Victor Basch die docent is aan de Sorbonne. Basch is tevens de oprichter van de Ligue des droits de l’homme. Berty wordt ook lid van deze Liga voor Mensenrechten
Le Problème Sexuel
Berty krijgt steeds meer interesse voor de positie van de vrouw in haar tijd. In de jaren ’30 is zij een van de eerste feministische activisten. Ze richt een feministisch tijdschrift op, Le Problème sexuel. Hierin voert ze campagne voor het recht op gratis abortus en anticonceptie, hetgeen zeer vooruitstrevend is voor deze tijd.
Liberaal activiste
Berty staat bekend als liberaal activiste.
Op tal van bijeenkomsten voert ze het woord, ze strijdt onder andere voor een 40-urige werkweek en betaald verlof voor arbeiders.
Madeleine Braun
Samen met Madeleine Braun neemt Berty deel aan de oprichting van het ‘Comité mondial des Femmes’. Dit is het moment dat zij betrokken raakt bij de strijd tegen het facisme. Ze organiseert een ambulancedienst om de slachtoffers van Mussolini te helpen.
Henri Frenay
Berty realiseert zich steeds meer de gevaren van het opkomende nazisme. Wanneer Duitsland begint met de annexatie van Frankrijk wil ze een veilige haven voor vluchtelingen creeëren. In haar huis ‘La Farigoulette’ in Sainte-Maxime verwelkomt Berty Duitse vluchtelingen, met name joodse mensen en politieke tegenstanders van het naziregime. Berty is mede-oprichter van een hulporganisatie voor Duitse Joden die op de vlucht zijn voor het naziregime van Hitler.
In deze scene ontmoet ze kapitein Henri Frenay, hun vriendschap mondt uit in een amoureuze relatie. In Henri Frenay vindt Berty een medestander in het verzet tegen de Duitse bezetting, hoewel ze qua politieke overtuiging vaak grote meningsverschillen hadden.
3 tijdschriften worden uitgegeven
Henry en Berty maken ze anti-Duitse propagandafolders en ze produceren achtereenvolgens drie tijdschriften: Bulletins d’informations et de propagande”, Les Petites Ailes” en Vérités”.
Wapenstilstand 1940
Op 22 juni 1940 sluit Frankrijk een eenzijdige wapenstilstand met Nazi-Duitsland. Hierna gaat Berty werken in de fabrieken van Fulmen in Vierzon. Vanuit deze positie is ze in staat om ontsnapte gevangenen te helpen over de demarcatielijn te komen.
Verzetsbeweging Combat
Henri en Berty erkennen generaal de Gaulle als symbool van het Franse verzet, hoewel ze zijn gezag nog niet volledig willen aanvaarden. Henri Frenay en Berty maken pamfletten en gaan verschillende kranten uitgeven, waaronder Combat.
Berty is een sterke kracht in het mobiliseren van mensen, ze krijgt meer en meer medestanders voor het verzet. Onder andere wordt een netwerk voor informatie en hulp aan gevangenen en hun families wordt opgericht. Ook lukt het haar om fondsen voor de verzetsbeweging op te richten.
In 1941 krijgt hun verzetsbeweging ook de naam Combat.
Lyon
In mei 1941 verhuist Berty naar Lyon, hier heeft ze vanuit het ‘Commissariat au Chômage ‘ een opdracht ten aanzien van de problemen van de werkloosheid onder vrouwen in de Lyonnais. Berty opent onder andere naaiateliers voor werkloze vrouwen.
Arrestatie door de Gestapo
Het is gevaarlijk werk dat Berty doet. Verraad en arrestatie ligt altijd op de loer. In 1941 wordt ze door de concierge van haar woning verraden en de Gestapo arresteert Berty en haar dochter Mireille. Ze weten te ontsnappen, maar Berty wordt in 1942 opnieuw gearresteerd voor anti-Duitse activiteiten.
Dit maal bevrijden medestrijders van de Combat Berty. Nu vindt ze het te gevaarlijk worden voor haar dochter en stuurt Mireille naar het neutrale Zwitserland.
Generaal de Gaulle nodigt Berty uit om naar Engeland te komen, dit weigert ze met de woorden:
"Je ne fais pas la guerre dans un fauteuil de cuir à Londres, je fais la guerre ici!"
Naar Cluny
Begin 1943 gaat Berty onder een valse identiteit wonen in het huis van de familie Gouze, die in Cluny een belangrijke verzetshaard is. De dochter van deze familie, Danielle, is de latere vrouw van François Mitterrand.
In dit artikel lees je meer over de familie Gouze en het verzet in Cluny.
Henri Frenay vertrekt naar London om met generaal de Gaulle te onderhandelen. Berty geeft hem een brief mee voor haar man die eindigt met de woorden:
"Quoi qu 'il arrive ne te fais pas de bile pour moi. La vie ne vaut pas cher, mourir n'est pas grave. Le tout c'est de vivre comformément à l' honneur et à l' idéal qu'on se fait"
(Wat er ook gebeurt, maak je geen zorgen om mij Het leven is niet duur, sterven is niet erg.
Het gaat erom in overeenstemming te leven met de eer en het ideaal dat men voor zichzelf heeft).
Opnieuw verraad
Mâcon, de ochtend van 28 mei 1943; Berty heeft een geheime missie en is op weg naar een ontmoeting op de Square de la Paix in Mâcon. Voor ze vertrekt zegt ze tegen Danielle Gouze dat ze een slecht voor gevoel heeft. Danielle geeft haar een van haar sieraden mee.
Berty is opnieuw verraden, ditmaal door een onbekende en de Gestapo wacht haar op. Ze wordt overgebracht naar het hôtel Terminus, dit is in Mâcon het hoofdkwartier van de Gestapo. Van daaruit wordt ze, na afschuwelijke martelingen, vervoert naar Lyon en van daaruit naar Parijs.
Voor Danielle is het ook als een nachtmerrie, ze blijft zich levenslang deze dag herinneren.
In de gevangenis van Fresnes, iets ten zuiden van Parijs, wordt Berty ondervraagd en gemarteld. Fresnes is een beruchte gevangenis waarin verzetsmensen, geheime agenten en gearresteerde geallieerden werden vastgezet.
Eind aan het leven van Berty Albrecht
Berty is bang dat ze tijdens martelingen doorslaat en informatie loslaat die anderen in gevaar kunnen brengen. Als wanhoopsdaad doodt ze zichzelf door zich op te hangen in haar cel, het is dan 29 mei 1943.
Op 31 mei brengen de Duitsers de prefectuur van Mâcon en de Nederlandse ambassade in London op de hoogte van haar dood. Over de omstandigheden waaronder ze is overleden, wordt gezwegen.
In mei 1945 wordt haar lichaam gevonden in de moestuin van de gevangenis.
Het stoffelijke resten worden in november 1945 herbegraven in de crypte van Fort du mont Valérien in Suresnes, een westelijke buitenwijk van Parijs.
Postuum eerbetoon
Berty Albrecht wordt samen met Lucie Aubrac gezien als een van de belangrijkste vrouwelijke verzetsstrijders in de Tweede Wereldoorlog.
Samen met Marie Hackin, Laure Diebold, Marcelle Henry, Émilienne Moreau-Évrard et Simone Michel-Lévy vormt Berty de zes vrouwen die door generaal de Gaulle worden benoemd tot “compagnon de la Libération « dans l’honneur et par la victoire” voor hun rol in La Resistance.
Postum ontvangt Berty uit handen van de Gaulle ‘La Croix de la Libération‘.
Straat in Cluny, genoemd naar Berty Albrecht. Het is de straat waaraan het huis ‘La Romada’ lag, het huis van de familie Gouze.
Herinneringen van François Mitterrand en Daniëlle Gouze
François Mitterrand kwam vaak in Cluny, zijn vrouw Daniëlle komt er vandaan en zijn schoonfamilie woonde er. Mitterrand had veel herinneringen aan Cluny en aan de Tweede Wereldoorlog met La Résistance van Cluny, waar zijn vrouw en schoonfamiie zeer actief in waren.
Hij herinnert hij zich dat de meeste gesprekken over die tijd gingen over Henri Frenay en Berty Albrecht , de oprichters van Combat die in nauw contact met de familie Gouze stonden.
Danielle Mitterrand-Gouze heeft zich altijd herinnerd aan die ochtend van 28 mei 1943 toen Berty Albrecht, die op missie zou gaan, opstond en zei dat ze een nachtmerrie had. Voordat ze de deur uitging, bood ze Danielle een van haar sieraden aan.
Een paar uur later werd Berty gearresteerd in Mâcon, gemarteld, overgebracht naar Lyon en vervolgens naar Parijs, waar ze op 31 mei zelfmoord pleegde.
bronnen
www.gallica.fr
La Bourgogne dan la 2nde guerre modiale; Jacques Canaud et Jean-François Bazin
Aventuriers et explorateurs de Bourgogne; Lucienne Delille
