Mont d’Artus in Beaubery, een indrukwekkende wandeling

In het zuiden van de Saône-et-Loire ligt een waanzinnig interessante berg
als je houdt van ongerepte natuur, historie en mysterie.

Bij het beklimmen van de Artus kom je langs enorme rotsblokken die al in de tijd van de druïden een functie hadden.

Later zouden Les Blancs deze berg gebruiken voor hun pelgrimages en rituelen.

Op de top van de berg ligt de Corne d’Artus,
een kleine ruïne als overblijfsel van het oude versterkte château Artus.

Een indrukwekkend massief

Het gebergte van de Charolais is een oud granieten massief dat voor een groot deel van zijn loop een waterscheiding vormt tussen de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan.

Millenia heeft erosie, langzaam maar zeker de lagen van graniet aangetast en geërodeerd door het magmatische gesteente in zand te transformeren. Hier en daar hebben echter grote blokken weerstand geboden. Terwijl de omringende rotsen bezwijken, houden deze rotsen stand en vallen op andere blokken tot ze verankerd liggen. Ze vormen dan onwaarschijnlijke formaties die door geologen ‘chaos’ worden genoemd.

De Mont d’Artus herbergt een aantal van deze wonderlijke formaties, waaronder de Confessional en de Meurdzi Plat.
Deze heuvel met een top op 458 meter, biedt een prachtig panorama op de Monts du Charolais en ligt zo’n tien km van de stad Charolles.

Mont Artus


Corne d'Artus

Gelegen op het hoogste punt van de Mont d’Artus vind je de ruïne van een versterkt kasteel uit de 12e eeuw. Het enige dat over is van dit kasteel is een deel van de muur van een vierhoekige toren, de Corne d’Artus, de Hoorn van Artus.

Het is een hele klim er naar toe en even zoeken naar de juiste route, deels loop je op het zicht naar de Corne, maar de weg naar boven is zeer de moeite waard.

Mont Artus
Mont Artus


Korte geschiedenis van het château

In de tweede helft van de 9e eeuw wordt het château d’Artus gebouwd. De châteaus uit die tijd staan vaak op een basis die al door de Romeinen is gelegd, bijvoorbeeld daar waar een kamp of een oppidum gelegen heeft. 

Binnenvallende Noormannen brengen in deze tijd overal dood en verderf. Sinds de dood van Karel de Grote is er onvoldoende militaire eenheid om het verzet tegen de Noormannen te organiseren en een centrale strijdmacht op te richten. Alle kasteeleigenaren zijn gedwongen voor hun eigen verdediging te zorgen. 

Iedere seigneur van een château versterkt nu zijn vesting en beschermt hiermee zijn familie en zijn eigendommen tegen aanval en plundering. Zo ook het château van Artus en andere vestingen in de regio zoals Suin, Dondin en Dun. Elke berg wordt beschermd door een château, de dorpen worden bewapend om weerstand tegen aanvallen te kunnen bieden.

In 1255 neemt ridder Geoffroy Moreau ‘Juxta Artus’ in bezit.

In de 13e eeuw behoort het château d’Artus aan de Comtes (graven) van Charolais, die de regio domineren. Château Artus is dan een van de vier belangrijkste kastelen van de Charolais.

In de 1569 wordt het château d’Artus tijdens de Franse godsdienstoorlogen vernietigd door de troepen van admiraal de Coligny, een krijgsheer in dienst van koning Henri II. Van het château blijft slechts een klein deel van de toren overeind. Ook het dorp Beaubery wordt door de troepen geteisterd; het dorp wordt platgebrand en de kerk geplunderd.  

De volgende eeuw worden de stenen van het kasteel gebruikt voor de herbouw van het naburig château Corcheval. Château d’Artus wordt nooit meer herbouwd. In het dorp verrijst in de 19e eeuw een nieuwe kerk, l’église de l’Assomption. In deze kerk vind je een standbeeld uit de 16e eeuw van de heilige Anna, moeder van Maria, terug.

Mont Artus


De ruïne van het château

Teksten uit de 18e eeuw getuigen dat het château dan al in puin ligt: “une espèce de tour ou château à la pointe d’une montagne, désormais en buissons“. Op de top van de berg blijft een muur van granietpuin over, het enige overblijfsel van het château van Artus.
Deze overgebleven muur krijgt in de 19e eeuw door de bewoners de bijnaam ‘la Corne d’Artus’.

Bijzondere rotsen van de Mont d'Artus

De Artus is vooral interessant door zijn enorme blokken graniet die verspreid over de hele berg liggen. Rotsen met een lange geschiedenis.
Le Confessional en de Fontein zijn zeker een oude Druïdische vindplaatsen, hoewel de rotsformaties natuurlijk niet door de Druïden zijn gestapeld (zie boven).

Mont Artus
Le Confessional

Druïden op de Artus

Het is zeer waarschijnlijk dat de rotsen van Artus als offeraltaar van de Druïden hebben gediend. DruÏden zwaren de priesters van de Kelten en zeer belangrijk in de Keltische cultuur.

Op de enorme rotsen van de Artus vind je holtes die zeker door mensen zijn gemaakt. Deze heidense herinneringen zijn als het ware door de eeuwen heen gekerstend, holtes worden “Beker van het Kind Jezus”, “De stoel van Sint-Jan”, enz. genoemd. Op andere rotsen is een kruis geplaatst. Ultieme teken van kerstening.

LE CONFESSIONAL / PIERRE AUBLANC / de Biechtstoel

De president van Les Blancs, gezeten op de stoelvormige afgesleten plek van de rots, luistert vanaf deze plaats naar leden van de gemeenschap  van Les Blancs.

Binnen in de biechtstoel is een gat waarin Les Blancs om de beurt een klein papiertje plaatsen waarop ze hun zonden hebben geschreven, waarna ze het gat afsluiten met bladeren en aarde zodat er niets zichtbaar wordt.

Oude documenten vermelden deze steen onder de naam ‘Pierre Aublanc’.

Mont Artus
Le Confessional


Huwbaar?

Het verhaal gaat dat enkele eeuwen geleden huwbare meisjes door een doorgang in de stenen moesten kruipen.
Als ze er niet doorheen konden, waren ze niet ‘huwbaar’…

Mont Artus
Mont Artus

doorgang in le Confessional voor huwbare meisjes

LE MEURDZI PLAT / LA PIERRES AUX BLANCS

Halverwege de helling vind je aan de rechterkant van het wandelpad (een beetje het bos in) le Meurdzi Piat (platte steen in het patois, de streektaal). Mogelijk is dit een druïdische offerplaats geweest. Voor Les Blancs een plaats van religieuze samenkomst en aanbidding. 

Mont Artus
Mont Artus


Heilig water

De gaten in de rotsen bij de Meurdzi Plat vullen zich met regenwater en worden ‘bron van God’ genoemd. Dit opgevangen regenwater diende als heilig water en werd gebruikt als wijwater. Voor oorsprong van deze gaten, zie ‘Druïden’.

Mont Artus
Mont Artus
Mont Artus

bron van God


LA FONTAINE / de bron

Mont Artus

De fontein doet dienst als klein bedevaartsoord van Les Blancs.
Ook wandelaars maken gebruik van dit zuivere bronwater.

Legendes van de Artus

De Artus kent meerdere legendes, niet alles zal geheel waarheidsgetrouw zijn, maar welke legende is dat wel?

Ondergronds naar Suin?

Er zou een ondergrondse gang zijn die Artus en Suin verbindt. Op een dag stort de zijkant van het ondergrondse gewelf in en een door vier ossen getrokken wagen met herders verdwijnt plotseling in de halfopen afgrond. Op een dag ontdekt een herder door de spleten van een rots een enorme kamer, vol schatten en kostbare voorwerpen. Hij ziet meer schatten dan er ooit waren van het hof van koning Midas. Maar hij kan de kamer niet betreden zonder het toverwoord: “Sesam, open”.
Hij spoedt zich naar zijn buren om over deze ontdekking te vertellen, de buren gaan snel op weg en willen met de herder de ingang van de rots gaan verbreden. Helaas vindt de jonge herder de plek niet terug…

Mont Artus


Mariaverschijning?

Eind juni 1808 hoeden drie kleine meisjes hun kuddes en bestuderen de catechismus ter voorbereiding op eerste communie die binnenkort zou plaatsvinden in de parochie van Beaubery. Een vrouw loopt langs de kinderen en zegt “mijn kinderen, bestudeer uw catechismus aandachtig, als je het drie dagen zo bestudeert, word je zeker toegelaten tot de Eerste Communie “. Deze vrouw verdwijnt even plotseling als ze gekomen is. De drie kinderen denken dat ze de heilige Maagd gezien hebben en blijven op deze plaats. Als het avond wordt, gaan de ongeruste ouders hen zoeken. De kinderen vertellen wat hen overkomen is, hun ouders geloven het verhaal direct. Al snel verbreidt deze openbaring zich en de volgende dag verzamelt zich een grote menigte op deze plaats, in gespannen afwachting van een nieuwe verschijning “Fama crescit mundo”. Twee dagen later was er een ontelbare menigte samen gekomen.
De autoriteiten zijn geschokt door deze bijeenkomsten, die in wanorde ontaarden. De drie meisjes worden naar het huis van de burgemeester, meneer Bonin gebracht en ze mogen niet terug naar de hutten die inmiddels op de plaats van verschijning gebouwd zijn. 

Bij de rotsen van Artus blijft echter dag en nacht een menigte samenstromen tot een gewapende macht de goedgelovige menigte uiteen drijft. Eindelijk wordt het weer rustig op de Artus. De verhalen blijven…

Les Blancs

Le Concordat

Het is 15 juli 1801 als Napoleon Bonaparte vrede sluit met paus Pius VII. Zo is de verbinding tussen kerk en staat hersteld én zet Napoleon de monarchisten buiten spel. Hij wil hiermee de meerderheid van de bevolking die aan de traditionele kerk gehecht blijft, voor zich winnen.

Door dit besluit worden de zondagsrust en de gregoriaanse kalender weer ingevoerd, voornamen moeten gekozen worden uit de namen van de heiligenkalender en er worden opnieuw hospitalen en scholen opgericht door katholieke congregaties.
De eredienst is weer openbaar en vrij, maar de staat krijgt door reglementaire voorschriften invloed op de kerk. 

Priesters moeten een eed van trouw aan de grondwet afleggen. Een deel van de geestelijkheid legt deze eed af, maar een meerderheid van de bisschoppen en een grote minderheid van de priesters weigert echter om die eed af te leggen
Les Blancs, ook wel les Anticoncordataires genoemd, scheiden zich hierdoor af van de officiële katholieke kerk. Zij verzetten zich tegen het Concordaat en blijven trouw aan een Catechismus uit 1781.

Ze beschouwen zichzelf als degenen die de ware religie behouden hebben en niet gezwicht zijn voor een compromis met een aardse regering. Les Blancs erkennen de priesters en bisschoppen die zich wel onderwerpen aan het Concordaat, niet.

Nadat ze hun kerken en pastorie zijn uitgezet, trekken veel van deze ‘ongezworen gelovigen’ naar afgelegen plaatsen waar ze het ambt van priester blijven uitoefenen. Deze priesters werden achtervolgd door de revolutionairen, maar meestal ontsnapten zij dankzij medeweten van de inwoners.
Zo ook bijvoorbeeld door de familie van Anne-Marie Javouhay.

Op sommige plaatsen ontstaat een strijd tussen de beëdigde priester en de voormalige priester om de bezetting van de kerk, die vaak in het bezit bleef van de voormalige priester.

Mont Artus
ondertekening van het Concordaat door Napoleon Bonaparte en paus Pius VII

Wat belijden Les Blancs?

De Artus is een van de verzamelplaatsen van Les Blancs, zij komen bijeen voor stilte, gebed en rituelen. Het is een geloof gebaseerd op rechtvaardigheid en soberheid, maar zeer streng op het gebied van gebed, vasten, onthouding en zondagsrust.
Het geloof doordrenkt het hele dagelijks leven, ochtend-, middag- en avondgebed, opvoeding van de kinderen, vasten en onthouding. Daarnaast blijven zij de religieuze feestdagen vieren die voor het Concordaat gebruikelijk waren.

Van alle sacramenten hebben ze de doop behouden, het huwelijk wordt als ceremonie gevierd, zonder dat het een sacrament is. Biechten gebeurt op vrijwillige basis, bij de gekozen leider.

Les Blancs houden geregeld bedevaarten, vaak in de buurt van rotsen of bronnen. Zoals bij La Chapelle de Dun of Saint Roch nabij La Clayette of op de Mont d’Artus. De meeste bijeenkomsten worden echter gehouden bij de religieuze leiders aan huis.

Van Les Blancs is niet veel bekend, nog steeds zijn zij aanwezig in de regio Charolais-Brionnais, maar ze leven een teruggetrokken leven en zijn daardoor weinig zichtbaar. Al twee eeuwen houden de leden een geheimhouding.

In de streek rond Charolles in vijftien steden ongeveer 200 Blancs die sinds het concordaat volledig gescheiden leven van de officiële kerk, die hen ook niet erkent.

Mont Artus
Mont Artus
Mont Artus

Drie bladzijden uit Annales de Bourgogne van 1 januari 1929


Corpus Christi

Corpus Christi is het grote feest van Artus (10 dagen na Pinksteren). De hele omgeving wordt schoongemaakt en geveegd. Alle pelgrims komen te voet en lopen in stilte vanaf het dorpsplein van Beaubery naar de Artus.

Hoe kom je bij de Mont d'Artus?

De weg naar de Mont d’Artus is de eerste keer wat lastig om te vinden. Als je onderstaande foto’s in volgorde volgt, gaat het vast wel lukken.

Mont Artus
Mont Artus
Mont Artus
Mont Artus
Mont Artus
Mont Artus
Mont Artus


bronnen

Les charmes insolites de la Bourgogne; Philippe Menager
Suin Chroniques d’un village bourguignon
Beaubery, notre paroisse, notre village
Blancs et blues du Charolais-Brionnais
https://beaubery.fr
www.gallica.fr
www.wikipedia.fr

Mont Artus
huis in bourgogne

Huis huren?

Geïnteresseerd in een vakantiehuis in deze omgeving?