Geïnspireerd door het enorme netwerk van kanalen in Engeland,
raakt Émiland Gauthey er eind 18e eeuw van overtuigd dat een dergelijk netwerk
ook een grote stimulans voor de economische vooruitgang in Frankrijk kan worden.
zijn de kanalen steeds minder belangrijk voor transport.
Tegenwoordig is het vooral de pleziervaart die gebruik maakt van het Canal du Centre.
Rivieren en kanalen in de Bourgogne
In de Bourgogne stromen vier grote rivieren: de Saône (uitmondend in de Rhône), de Loire, de Seine en de Yonne.
De Saône is als breedste rivier altijd de meest bevaarbare van de Franse rivieren geweest, hoewel zij geregeld te kampen heeft met grote overstromingen. Zij stroomt vanuit de Vogezen bij Lyon de Rhone in.
De Loire stroomt als langste rivier van Frankrijk vanuit het Centraal Massief naar de Atlantische Oceaan;
de Seine ontspringt in de Bourgogne, ten noordwesten van Dijon;
de Yonne is een zijrivier van de Seine, ontspringend aan de linkeroever in het massief van de Morvan.
Daarnaast stromen er tientallen kleine rivieren en beekjes door deze omgeving.
In het westen van de Saône-et-Loire stroomt de rivier de Loire als grensgebied en in het oosten de Saône. Ook in deze regio stromen veel kleine rivieren, zoals de zijrivieren van de Saône: de Doubs en de Grosne. De Guye (weer een zijrivier van de Grosne) en de kleinere riviertjes de Fré en de Gande.
Om de rivieren de Saône, de Loire en de Yonne met elkaar te verbinden, zijn in de achttiende eeuw het Canal de Bourgogne en het Canal du Centre aangelegd; kanalen met veel bruggen en talloze sluizen om hoogteverschillen te overbruggen. Zo ontstaat er een waterweg van de Middellandse Zee naar de Atlantische Oceaan.
Door de komst van de spoorlijn Parijs-Dijon-Marseille en later van meer autowegen, worden de kanalen van steeds minder belang als transportwegen. Tegenwoordig worden de kanalen vooral gebruikt voor pleziervaart.
Canal du Centre, meesterwerk van Émiland Gauthey
Canal du Centre is het meesterwerk van Émiland Gauthey uit Châlon sur Saône en het oudste van de Bourgondische kanalen.
Dit kanaal ligt tussen Digoin en Chalon-sur-Saône en loopt onder andere door de steden Paray-le-Monial en Montceau-les-Mines. Oorspronkelijk kreeg het kanaal de naam Canal du Charolais.
In 1767 maakt Gauthey al plannen voor een kanaal tussen rivieren de Loire en de Saône. Canal du Centre verbindt het parallelkanaal van de Loire, Canal latéral à la Loire, in de stad Digoin met de Saône in Chalon-sur-Saône. Hiermee ontstaat tevens een open verbinding met de Rhône.
Slechts tien jaar is er nodig voor de constructie van dit kanaal, het wordt geconstrueerd tussen 1783 en 1793 en is het oudste kanaal van de Charolais. Er is nu een belangrijke waterweg tussen Het Kanaal en de Middellandse Zee gerealiseerd. Via de Rhone en de Saône en de Loire heeft Frankrijk nu een doorgaande vaarroute.
Op dit kanaal kunnen kolen uit Blanzy, dakpannen uit Chagny en keramiek uit Ecuisses en Ciry-le-Noble worden vervoerd.
korte geschiedenis van het kanaal
In 1767 maakt Gautyey plannen voor een kanaal tussen rivieren de Loire en de Saône. Canal du Centre verbindt het Canal latéral à la Loire in Digoin met de Saône in Chalon-sur-Saône. Hiermee ontstaat tevens een open verbinding met de Rhône.
Het Canal du Centre, met een lengte van 112 km, werd ook wel Canal du Charolais genoemd. Tien jaar is er nodig voor de constructie van dit kanaal, het wordt geconstrueerd tussen 1783 en 1793 en is het oudste kanaal van de Charolais. Er is nu een belangrijke waterweg tussen Het Kanaal en de Middellandse Zee gerealiseerd.
Twee eeuwen eerder waren er al ideeën voor dit kanaal ontstaan. Strabon wilde een verbinding tussen de Loire en de Saône. Koning François I had er echter nog geen belangstelling voor. In 1555 komt Adam de Craponne, een Frans ingenieur, (bij Arles is het Canal de Craponne naar hem genoemd) met een veel gedetailleerder plan. Pas aan het begin van de daarop volgende eeuw geeft koning Louis XVI ingenieurs de opdracht verkennende werkzaamheden uit te voeren. Maar ook nu komt het niet tot realisatie van het kanaal.
Op 31 januari 1776 wordt het project eindelijk weer opgepakt door Emiland Gauthey en het project wordt op 8 mei 1783 officieel aan hem toegewezen. Een maand later starten de werken, de eerste steen wordt in 1784 gelegd door de Prince de Condé. Gauthey kiest een route door de valleien van de Loire en Saône.
Het gaat goed tot in 1788 een aanval van dysenterie, daarna de Franse Revolutie en vervolgens hevige overstromingen van de Loire de werken ernstig vertragen. Toch wordt het kanaal drie jaar later voltooid.
In 1791 is het Canal du Centre dus af, maar toch worden er nog geen schepen toegelaten. Het kanaal is nog niet voldoende gevuld om bevaren te kunnen worden. Ook lekkages in het kanaal maken het waterniveau onvoldoende. Na verscheidene reparaties worden in januari 1793 de eerste schepen toegelaten. Het is nu voor de eerste keer mogelijk om van het noorden naar het zuiden van Frankrijk te varen.
Het nieuwe kanaal brengt nieuw leven in de omgeving, al snel krijgen de oevers veel bewoners en ontstaan er dorpen langs het kanaal. Het grootste deel van zijn verkeer dankte het kanaal aan de koolmijnen in Montceau-les-Mines.
Oorspronkelijk bevat het Canal du Centre tachtig sluizen, om het hoogteverschil van 78 meter naar de Loire en 131 meter naar de Saône te overbruggen. Later is het aantal sluizen verminderd.
In de jaren ’80 neemt het vrachtverkeer sterk af en wanneer in 2000 de laatste koolmijnen sluiten, gaat het Canal du Centre voornamelijk door de pleziervaart gebruikt worden.
Enkele getallen bij het Canal du Centre
Bij de aanleg van het kanaal worden 80 sluizen geplaatst, waar er heden ten dage nog 64 van over zijn.
Samen met het kanaal worden ook 68 sluiswachterswoningen gebouwd.
Er worden 71 bruggen gebouwd om de constructie te overspannen.
3 sloten moeten worden gegraven worden om de watertoevoer naar het kanaal te verzekeren.
Wie is Émiland Gauthey
Chalon-sur-Saône 1732 - 1806 Parijs
Bruggen, kerken, stadhuizen, herenhuizen, bijna oneindig zijn de kunstwerken die Émiland Gauthey ontworpen heeft.
Met zijn rol van hoofdingenieur moet hij vervolgens de Bourgondische staten overtuigen om in de Bourgogne verschillende rivieren, waaronder de Saône en de Loire, met elkaar te verbinden door de aanleg van kanalen.
Émiland Marie Gauthey is een Franse wiskundige, ingenieur en architect. In de Bourgogne is hij van groot belang geweest als ontwerper van bruggen en kanalen, maar ook het theater van Chalon-sur-Saône en het Hôtel de Ville van Tournus zijn door hem ontworpen. Ander opvallend werk van Gauthey is zijn ontwerp van een universeel grafisch alfabet.
Zijn meesterwerk is het Canal du Centre, een waterweg tussen Digoin en Chalon-sur-Saône, waarmee de rivieren de Loire en de Saône verbonden worden. Hiermee ontstond tevens een open verbinding met de Rhône. Door het creëren van transportmogelijkheden zowel in kanalen als door bruggen, heeft hij een belangrijke bijdrage geleverd aan de industriële revolutie van het 19e-eeuwse Bourgondië.
De kades van Chalon-sur-Saône, de pont Navilly met een lengte van 156 meter over de rivier de Doubs bij Navilly, een deel van het ‘palais des Ducs‘ in Dijon, zoveel in de Saône-et-Loire doet aan Gauthey denken…
Een jaar later, in 1783, volgt de benoeming tot ‘directeur général des canaux de Bourgogne’ (algemeen directeur van de kanalen van Bourgondië).
In het laatste decennium van de achttiende eeuw (1791) krijgt Gauthey de post van ‘inspecteur Ponts et Chaussées. Hij verhuist hiervoor naar Parijs en trouwt in Parijs op 60-jarige leeftijd met zijn nicht Anne-Claude Gauthey. Zij adopteren het neefje van Gauthey, Henri Navier.
Henri Navier zou later een vermaard wiskundige en ingenieur zou worden. Ook Henri was zeer geïnteresseerd in het bouwen van bruggen en werd een expert in grote constructies. Hij kreeg de opdracht om een brug over de Seine te bouwen.
Navier had het idee om de werken van Gauthey, zijn oudoom, het boek Hydraulische Architectuur, te annoteren en nieuwe edities te publiceren.
De naam van Henri Navier is, samen met die van 71 andere wetenschappers, gegraveerd op de eerste verdieping van de Eiffeltoren.
Hier lees je het hele levensverhaal met zijn werken van Émiland Marie Gauthey.
Legion d’honneur voor Émiland Gauthey
Na de Franse Revolutie bekleedt Émiland Gauthey nog verschillende belangrijke posten in de Haute Administration des Ponts-et Chaussées (Hoge Commissie voor bruggen en wegen) in Parijs.
Wanneer in 1804 Napoleon Bonaparte de onderscheiding ‘Legion d’honneur’ instelt, is Émiland Gauthey één van de eersten die deze hoge onderscheiding uitgereikt krijgt. Van 1805 tot aan zijn dood is hij de hoogstgeplaatste ingenieur van Frankrijk.
Gauthey heeft in zijn leven veel gepubliceerd, enkele publicaties zijn belangrijke naslagwerken geworden, onder andere Mémoire sur l’application de principes de mécanique de la construction des voûtes et des Dômes, over de toepassing van mechanische principes bij de constructie van gewelven en koepels. Mémoire sur les canaux de navigation wordt postuum door zijn neef gepubliceerd
In 1808 wordt een buste van hem gesneden door Guillaume Boichot, eveneens uit Chalon-sur-Saône. Deze buste is tentoongesteld in het Musée Vivant-Denon in Chalon-sur-Saône.
Het mysterie van de begraafplaats van Gauthey
Op 14 juli 1806 sterft Gautyey plotseling. Zijn begraafplaats is niet bekend. Men vermoedt dat dit op een begraafplaats in Parijs is. Er is echter geen enkel spoor van zijn begraafplaats, ondanks zijn roem weet tot op de dag van vandaag niemand waar deze bekende Bourgondier begraven ligt.
Sinds 1864 is er een straat in het 17e arrondissement van Parijs naar hem vernoemd, Rue Gauthey. Uiteraard heeft ook Chalon-sur-Saône haar Rue Gauthey.
bronnen
Le Journal 2020
La Bourgogne d’antan; Thérèse et Daniel Dubuisson
www.larousse.fr
www.gallica.fr
www.monumentum.fr
www.wikipedia.org
