Voor een kleine stad heeft Mâcon veel grote kerken,
de oude kathedraal Saint-Vincent uit de 6e eeuw,
de Saint-Pierre in het hart van de stad
en de nieuwe gotische kathedraal Saint-Vincent.
Aan de overkant van de Saône ligt de kerk Saint-Laurent,
die zeker ook een bezoek waard is.
Oude kathedraal van Saint-Vincent
De stad Mâcon heeft twee Saint-Vincent kathedralen: de oorspronkelijke kathedraal aan de Rue des Ursulines, nu de Vieux Saint-Vincent genoemd, en de nieuwe Saint-Vincent.
De oude kathedraal stamt al uit de 6e eeuw. De oorspronkelijke kathedraal stamt uit de Karolingische tijd, dit weten we uit de overblijfselen van zeer oude muren waarin ‘opus spicatum’ is gevonden (de stenen zijn gerangschikt in visgraatmotief).
De kathedraal uit de vroege Middeleeuwen ondergaat verschillende reconstructies. De kathedraal toont zowel Lombardische als gotische architecturale elementen.
Aan het begin van de twaalfde eeuw voltooit bisschop Bérard de Châtillon (1097-1124) de bouw van de kathedraal door het bouwen van een narthex. Deze kathedraal had een lengte van 74 (!) meter en een hoogte van 25 meter.
Vervolgens wordt rond 1240 de narthex herbouwd in gotische stijl. Bovendien worden de achthoekige torens van de gevel in deze gotische periode verhoogd.
De narthex is het grootste deel uit de romaanse periode dat nog overeind staat. Het portaal is een van de belangrijkste van de romaanse beeldhouwkunst in Bourgondië. Naar schatting is gebouwd rond 1120-1130.
De Vieux Saint-Vincent wordt in de 10e en 16e eeuw herhaaldelijk geteisterd door branden, onder andere door de godsdienstoorlogen waarbij protestanten de kerk in brand steken. De grond waarop de kathedraal is gebouwd is bovendien, vanwege zand en slib van de rivier de Saône), niet erg stabiel.
Pas in de 17e eeuw begint men met de restauratie, als eerste met de klokkentoren, die in zeer slechte staat is. De kerk wordt tot in de 18e eeuw meerdere keren herbouwd en gerestaureerd.
De basis van de torens, vierkant van vorm, lijkt te dateren uit de 11e eeuw, terwijl het bovenste deel, achthoekig van vorm, kan worden gedateerd in de 13e eeuw.
Tempel van de Rede
Na de Franse Revolutie van 1789 wordt deze Saint Vincent tijdelijk omgevormd tot ‘temple de la raison’. Dit was na de Revolutie het lot van vele kerken in Frankrijk, christelijke gebouwen werden omgevormd tot atheïstische tempels van de rede. Aanstichter hiervan was de revolutionair Robespierre.
Sloop van de kathedraal
Ondanks restauraties blijft de kerk in slechte staat, in 1797 besluit men dat de kerk gesloopt moet worden en in maart 1799 wordt deze Saint-Vincent daadwerkelijk afgebroken. Gelukkig niet helemaal, de narthex, de twee achthoekige torens en de overspanning die hen verbindt zijn bewaard gebleven. Het zijn deze torens die de skyline van de stad Mâcon domineren. Ook een prachtig timpaan uit de 11e eeuw bleef gelukkig behouden.
Dit zijn de oudste delen van de kerk en het enige dat vandaag de dag nog te zien is.
Tympaan van de Vieux Vincent
Het tympaan van de kerk kun je van buitenaf nauwelijks zien, het bevindt zich boven de toegangspoort in de narthex. Alleen tijdens ‘ Journées européennes du patrimoine’ zijn deze overblijfselen van de kathedraal nog te bewonderen.
Het beeldhouwwerk van het tympaan verbeeldt in vijf registers scenes van ‘Het Laatste Oordeel’. Dit tympaan is het eerste beschermde monument van Mâcon (1843). Het is een zeer zeldzame iconografie uit de 11e eeuw en een van de oudste van Frankrijk.
Twee synodes in de vroege Middeleeuwen
Het was waarschijnlijk rond 530 dat Matisco (Latijnse naam voor Mâcon) tot een bisdom werd opgericht.
In 581 werd in deze stad een synode (vergadering van bisschoppen) gehouden, daarna in 585 een tweede. Hier werden kwesties met betrekking tot het gedrag van de geestelijkheid behandeld. Ze namen ook anti-joodse maatregelen.
Zo verbood de eerste synode christenen om de maaltijden van de joden te delen (Mâcon I, canon 15), de tweede vergadering vereist dat christenen de zondagsrust respecteren (Mâcon II, canon 1), tienden van de oogst aan de kerken betalen (Mâcon II, canon 5) en verbiedt een priester om de eucharistie te wijden terwijl hij dronken is.
De betrekkingen tussen de abdij van Cluny en de bisschoppen van Mâcon, waarvan Cluny nominaal afhankelijk was, waren vaak erg slecht en veroorzaakten zelfs een hevige ruzie tussen Hugues de Semur, abt van Cluny (1049-1109) en de bisschop Drogon van Mâcon (1059-1073).
In 1120 komt het vervolgens opnieuw tot een flinke confrontaties tussen de twee autoriteiten.
Wanneer aan een nieuwe kathedraal ook de naam Saint-Vincent gegeven wordt, krijgt de oude kathedraal een toevoeging aan zijn naam en gaat de Vieux Saint-Vincent heten.
Aan het einde van de vorige eeuw ondergaat de oude kathedraal ingrijpende restauratiewerken waardoor ze heropend kan worden voor publiek. Ook al is er niet veel over van deze kathedraal, het loont zeker de moeite er langs te lopen.
Musée lapidaire du Vieux Saint-Vincent
Tijdens ‘les Journées européennes du patrimoine’ zijn de overblijfselen van deze kathedraal nog te bewonderen.
Op sommige dagen kun je ook een van de torens beklimmen en heb je een geweldig uitzicht op Mâcon en de Mâconnais.
Het portaal herbergt het Musée lapidaire dat ook alleen op genoemde dagen geopend is.
Kathedraal Saint Pierre
Aan het grote plein midden in Mâcon, la Place Saint-Pierre, ligt een kathedraal van grote schoonheid, de Saint-Pierre.
In de 19e eeuw overweegt de stad Mâcon een nieuwe kerk te bouwen. Architect André Berthier, een leerling van Viollet de Duc, maakt hiervoor de ontwerpen.
Architect André Berthier
Op 25 juli 1811 wordt in Charolles André Berthier geboren. Hij heeft al vroeg belangstelling voor het kunstenaarschap en gaat een opleiding volgen aan de École national supérieure des beaux-arts in Parijs. Hier wordt hij een leerling van Henri Labrouste. Vanaf 1850 is hij tot aan 1862 de architect van het departement Saône-et-Loire. In 1855 wordt Berthier tevens archtitect van het bisdom Autun, hij blijft dit drie jaar doen.
Een van zijn bekendste werken is de ‘prison circulaire’ van Autun (1855), het enige Franse voorbeeld van dit soort gevangenisarchitectuur. Andere bekende gebouwen van zijn hand zijn ‘la chapelle de l’asile départemental’ in Mâcon (1853) en deasile Napoléon (1857) eveneens in Mâcon.
André Berthier is een leerling van architect Viollet-le-Duc.
Viollet-le-Duc restaureerde ook de stad Carcassonne, de Notre Dame van Parijs en de basiliek Sainte-Marie-Madeleine in Vézelay.
Berthier is ook de architect van de Sacré-Coeur in Charolles, een kerk die qua ontwerp lijkt op de Saint-Pierre in Mâcon. Op 14 april 1873 sterft de beroemde Franse architect Berthier in Mâcon.
In 1860 verrijst in het quartier van het Hôtel de Ville, de église Saint-Pierre. Deze neo-romaanse kerk heeft een gevel van drie verdiepingen.
De drie halfronde tympanen boven de toegangsdeuren zijn zeer de moeite waard om even bij stil te staan. Een van deze tympanen verbeeldt Het Laatste Oordeel. Dominant zijn de twee klokkentorens met een hoge, stenen spits, die je bijna vanuit heel Mâcon kunt ontwaren.
In de Saint-Pierre zijn drie ‘Monuments Historiques‘ te vinden:
- een witmarmeren altaar-bas-reliëf van de kapel Notre-Dame-de-Lorette, gebeeldhouwd door Perrache, een kunstenaar uit Lyon uit de late 18e eeuw;
- de grafsteen uit marmer uit de Renaissance uit het graf van de familie Beauderon de Senecé;
- het kerkorgel in het koor, in 1866 gembouwd door de beroemde orgelbouwer Aristide Cavaillé Coll.
Mai Thu
In een van de kapellen hangt een grote muurschildering van de Vietnamese kunstenaar Mai Thu ter herinnering aan de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog.
Nieuwe kathedraal Saint-Vincent
Deze Saint-Vincent wordt gebouwd als vervanging van de gotische Vieux Saint-Vincent die tijdens de godsdienstoorlogen en Franse Revolutie is vernietigd. Hij is gebouwd op de plaats van een van de oudste kerken van Mâcon, de collegiale kerk Saint-Pierre die aan het eind van de 18e eeuw is verwoest. Nog eerder stond op deze plaats een Romeinse tempel. Twee grote vierkanten torens domineren het gezicht van de kerk.
Napoleon is de opdrachtgever van de bouw, oorspronkelijk heet deze kerk dan ook de Saint-Napoléon en het plein waaraan de kathedraal staat de Place Napoléon (later omgedoopt to Place d’Armes en tegenwoordig Place de la Paix).
De kerk wordt gebouwd onder architect Guy de Gisorrs, die ook de architect was van het Palais Bourbon en de Madeleine, beiden in Parijs.
Na de troonafstand van de keizer, krijgt de kerk als eerbetoon aan Lodewijk XVIII de naam Saint-Louis. Na de terugkeer van Napoleon van het eiland Elba krijgt de kerk de naam Saint-Vincent.
De Saint-Vincent wordt gebouwd volgens het plan van een basiliek: het hoofdschip met twee zijbeuken en in het zuiden een halfronde apsis.
De vele gebrandschilderde ramen stonden eerste instantie niet in het ontwerp.
In de zuidelijke toren bevindt zich een beiaard. Het metaal is deels afkomstig van de voormalige klokken die tijdens de Revolutie uit de kerken van Mâcon zijn geroofd.
Een fresco boven de hoofdingang is het enige overblijfsel van het originele decor. Het verbeeldt het martelaarschap van diaken Vincent van Zaragoza, wiens relikwieën door de Bourgondische koning Childebert II naar Mâcon, Chalon en Parijs werden gebracht,
Sinds 1994 is de kathedraal geclassificeerd als ‘Monument historique’. De gevel is in 2007 door de stad Mâcon gerestaureerd.
Interieur van de Saint-Vincent
Deze kathedraal is voor mij de verrassing van Mâcon! Ik was niet erg onder de indruk van de buitenzijde, maar binnen overvalt je een bijna niet te beschrijven schoonheid. Wat een ruimte.
Het centrale schilderij toont Jezus Christus aan het kruis, een schilderij van Jacques-Louis David, de hofschilder van Napoléon. Voor de keizer schildert David onder andere ‘De kroning van Napoleon en Joséphine de Beauharnais’.
Mede door de vele kunstschatten mag je deze kerk niet overslaan bij je bezoek aan Mâcon.
Begrafenis van Alphonse de Lamartine in Mâcon
De in Mâcon geboren dichter, schrijver en politicus Alphonse de Lamartine sterft op 28 februari 1869 in Parijs.
De familie van de Lamartine weigert het keizerlijke aanbod om een nationale begrafenis voor hem te organiseren. De begrafenis zal in Mâcon plaatsvinden. Op 4 maart om 7.00 uur arriveert de kist met het lichaam van de Lamartine per trein in Mâcon en wordt naar de kathedraal Saint-Vincent gebracht. Een enorme menigte verzamelt zich in de kerk en op de Place d’Armes.
De begrafenis zal plaatsvinden in Saint-Point. Rond 9 uur vertrekt de stoet naar Saint Point, waar deze om half twaalf aankomt. Alphonse de Lamartine wordt begraven aan het einde van het park van zijn zo geliefde château Saint-Point.
Hier kun je het hele levensverhaal van Alphonse de Lamartine lezen.
Saint-Laurent-sur-Saône
Aan de overkant van de Saône ligt Saint-Laurent-sur-Saône. Vanaf de Quai Lamartine zie de église Saint-Laurent prachtig liggen.
Saint-Laurent-sur-Saône ontwikkelt zich vanaf de vierde eeuw rond de oude abdij Saint Laurent Oultre le Pont.
De kerk hoort oorspronkelijk bij de abdij. In de 11e eeuw bestaat de abdij niet meer, maar blijft de Romaanse kapel dienst doen als parochiekerk. Ook deze kerk lijdt onder de Franse Revolutie en raakt zijn bestemming kwijt, het gaat dienst doen als gemeenschappelijke hal en vervolgens als graanpakhuis.
Na de brand van 19 maart 1804 was er voor de kerk geen redden meer aan. Men besluit tot het bouwen van een nieuwe kerk, bijna op de plaats van de oude Saint-Laurent. In 1853 start de bouw, in 1875 volgt de bouw van de klokkentoren, vervolgens de drie toegangsdeuren in 1890 en tot slot de sacristie in 1893.
Église Saint-Laurent is een kerk in neogotische stijl, 60 meter lang en 22 meter breed met veel gebeeldhouwde decoratie. Als je hier bent, loop dan ook zeker even naar binnen en bekijk de schilderijen uit de 17e en 18e eeuw, zichtbaar in het schip en de kapellen.
En sta even stil bij het orgel dat vanwege zijn schitterende klank geclassificeerd is als monument historique.
Office de Tourisme
Loop even binnen bij het Office du Tourisme aan de Place Saint Pierre.
Als je hier de plattegrond met de stadswandeling haalt, heb je een goede leidraad voor een stadswandeling. In twee uur kom je langs alle grote bezienswaardigheden in het historisch centrum van de stad.
parkeren
In parkeergarage Lamartine aan de Quai Lamartine kun je goed en voordelig parkeren en boven gekomen loop je zo het stadscentrum van Mâcon in.
bronnen
Saône-et-Loire; Philippe Ménager
Office du Tourisme
Bourgogne Magazine 1996
informatiepaneel bij de pont Saint-Laurent
Images de Saône-et-Loire
www.saintlaurentsursaone-fr
www.academiedemacon.fr
bourgognemedievale.com
www.wikipedia.fr
