Mary Ann Birch zou een befaamd en veelzijdig Franse schilderes, musicus, illustrator en beeldhouwer worden.
Maar het meest bekend wordt zij als Marianne Elisa de Lamartine, de vrouw van de Franse dichter, schrijver en staatsman Alphonse de Lamartine.
Haar artistieke talenten gebruikt zij om samen met Alphonse het château de Saint-Point te restaureren.
Dit château schenkt haar schoonvader als huwelijksgeschenk aan Marianne en Alphonse.
Het echtpaar restaureert het château in neogotische stijl, een in die tijd weinig bekende stijl in Frankrijk.
London of le Languedoc?
Over haar geboorteplaats zijn de historici het niet eens: werd Mary Ann Birch geboren in de Languedoc, zoals in haar huwelijksakte vermeld? Of was het toch London, de geboorteplaats die op haar overlijdensakte vermeld staat?
Op 13 maart 1790 wordt Mary Ann geboren als oudste dochter van de Engelse majoor William Henry Birch en Christina Cordelia Reessen. Zeker is dat zij op 31 mei 1792 wordt gedoopt in de parochie van Saint Anne in City of Westminster, het bekende stadsdeel van London. Over haar jeugd is verder niet veel bekend.
Veelzijdige vrouw
Mary Ann staat bekend als een beschaafde vrouw met een uitstekende opleiding. Zij spreekt Engels, Frans en Italiaans en kent de oude geschiedenis. Kennis die gewaardeerd werd in de ‘betere kringen’.
Mary Ann ontmoet Alphonse de Lamartine
Mary Ann is gast op een bruiloft in Chambéry waar de zus van Alphonse de Lamartine de bruid is. Ook Alphonse is hier natuurlijk aanwezig. Uit de ontmoeting tussen Mary An en Alphonse volgt een grote liefde.
Het huwelijk
Wanneer er in 1820 serieuze plannen voor een huwelijk ontstaan, is de Anglicaanse familie Birch niet enthousiast. Deze katholieke poëet zonder geld en vaste baan voldoet niet aan hun beeld van ideale schoonzoon.
In maart van ditzelfde jaar publiceert Alphonse Les Meditations, wat direct een doorslaand succes is. De Lamartine ontvangt hier een bedrag van 10.000 frank per jaar voor.
De toestemming voor het huwelijk volgt spoedig.
Op 6 juni 1820 geven Mary An en Alphonse elkaar in de kerk van Saint-Pierre de Maché te Chambéry het ja-woord. Mary Ann Birch wordt madame Marianne Elisa de Lamartine.
Jean-Baptiste-Léon
Alphonse heeft dan al een zoon uit een verhouding met de getrouwde Nina de Pierreclos.
Deze Nina is de echtgenote van Guillaume de Pierreclos, seigneur en eigenaar van het château de Pierreclos. Guillaume is een goede vriend van Alphonse.
Uit de relatie tussen Alphonse en Nina wordt een zoon geboren die als Jean-Baptiste-Léon Michon de Pierreclos door het leven gaat. De jongen lijkt in het opgroeien echter zoveel op Alphonse, dat het een openbaar geheim wordt wie zijn vader is. Alphonse heeft veel contact met deze zoon. Tot zijn groot verdriet sterft Léon al op 26-jarige leeftijd aan tuberculose.
Château de Saint-Point
De vader van Alphonse schenkt het echtpaar het landgoed Saint-Point als huwelijkscadeau. Op dit landgoed staat het château de Saint-Point. Deze schenking mocht gezien worden als een voorschot op de erfenis. De bijbehorende voorwaarde lag in de restauratie van het château die door Alphonse en Marianne gedaan moest worden.
Pierre de Prat de Lamartine is le chevalier de Pratz en verwerft dit château in 1801 in zeer verwaarloosde staat. Het château is tijdens de Franse Revolutie grotendeels verwoest. Daken, deuren en ramen waren zwaar beschadigd en het meubilair was geplunderd.
Restauratie van het château
Na hun bruiloft gaan Marianne en Alphonse wonen op het château de Saint-Point. Beiden pakken de restauratie van het château voortvarend aan. Marianne heeft zij haar artistieke inbreng bij het ontwerpen van de entree van het château en de tuinen die in Engelse stijl worden aangelegd.
Alphonse en Marianne transformeren het château naar een Angelsaksisch gotisch kasteel, een stijl die zij tijdens reizen door Engeland ontdekken en hen erg aanspreekt.
Er komt een galerij en een gotische veranda met kleine zuilen. Van 1852 tot 1855 voltooien Alphonse en Marianne de restauratie van het château met een donjon, een galerij en kantelen.
Marianne ontwerpt voor het château een neogotisch portiek dat voorafgaand aan de toegangsdeur naar het kasteel geplaatst wordt.
Het portiek wordt bekroond door een klaver, het embleem van de Lamartine. Dit embleem ga je overal tegenkomen in het château. Ook het embleem van Marianne, de ‘fleur de lys’ vind je terug op deze entree.
Voor veel van hun tijdgenoten zijn deze veranderingen geen verbetering, zij vinden dat de Alphonse en Marianne te veel hun persoonlijke smaak hebben laten prevaleren. De gotische toevoegingen zijn “te licht voor dit robuuste château”.
Hier kun je op zuidbourgogne.nl meer lezen over château de Saint-Point.
De schoorsteenmantel in de slaapkamer
Marianne heeft ook talent als decorateur, ze schildert talrijke decoratieve panelen voor hun verschillende woningen. De open haard van de slaapkamer beschildert ze met afbeeldingen van de favoriete dichters van haar man: Homerus, Dante, Shakespeare, Petrarca, Ariosto, Sapho, Vittorio Colonna, Cornelius en Racine.
Aanleg van de tuinen
Marianne en Alphonse leggen vervolgens de tuin aan volgens de principes van de Engelse tuinarchitectuur.
Enkele jaren later laten de château-eigenaren de grond rond het château egaliseren en de greppels opvullen. De ophaalbrug wordt verwijderd en dit alles om de tuin zo veel mogelijk op een park in Engelse stijl te laten gelijken.
Een zoon en een dochter
Marianne en Alphonse krijgen twee kinderen, tot hun groot verdriet sterven beide kinderen op jonge leeftijd.
Félix Marie Emilius Alphonse de Lamartine, die de roepnaam Alphonse krijgt, wordt in 1821 in Italië geboren waar zijn vader in Rome op de Franse ambassade werkt.
Een jaar later wordt in 1822 dochter Marie Louise Julie de Lamartine geboren. Genoemd naar Julie uit Aix-les-Bains? Haar roepnaam wordt Julia. Het gezin woont dan inmiddels in Mâcon.
Nog in hetzelfde jaar sterft Alphonse in december op eenjarige leeftijd. Marianne en Alphonse zijn diep verdrietig.
Julia sterft tien jaar later in Beiroet tijdens een familiereis door het Midden-Oosten, die onder andere naar Libanon, Syrië en het Heilige Land ging.
Alphonse verliest in zijn leven alle drie zijn kinderen, allen op jonge leeftijd overleden, wat zijn leven uiteraard getekend heeft.
Hoog bezoek
Alphonse en Marianne ontvangen graag gasten op hun château, familie en vrienden zijn altijd welkom. Bekende kunstenaars als Franz List, Fréderique Chopin en Viktor Hugo zijn graag geziene gasten op Saint-Point.
Marianne als kunstenares
Marianne is een bekend schilder, aquarellist, beeldhouwer, tekenaar, illustrator en musicus. Als voormalig student van Henri Decaisne, geschiedenis- en portretschilder, maakte ze veel kopieën van Italiaanse schilderijen.
Marianne werkt vaak samen met haar man. Veel gedichten van Alphonse de Lamartine worden door haar versierd met figuren en initialen met bloemmotieven. Drie van deze bewerkingen zijn bewaard en te zien in het museum van château de Saint-Point.
Marianne de Lamartine vervult ook de rol van literair assistent van Alphonse en beheert zijn correspondentie, kopieën, correcties en vertalingen van zijn geschriften.
Op het château schildert Marianne veel van haar werken. Portretten blijft haar favoriete genre en ze schildert veel portretten van kinderen, waarbij haar dochter Julia haar favoriete model is. In het château zijn prachtige olieverf schilderijen bewaard gebleven, de meesten hebben Julia als onderwerp. Het bekendste portret (zie afbeelding) is te zien in de slaapkamer van het château.
Andere bekende olieverfschilderijen van haar hand zijn: ‘La Charité romaine’ en ‘Uranie’. Beiden te zien in het Musée Lamartine te Mâcon.
In de romaanse kerk van Saint Point zijn ook twee van haar schilderijen te vinden.
Jour de Marianne
In hun Parijs appartement aan de Rue de l’Université, ontvangt Marianne op woensdag een kring van kunstenaars en schrijvers waaronder Henri Decaisne, Théodore Gudin, Ary Scheffer, Alexandre Calame, Théodore Chassériau of de beeldhouwers Joseph Brian en François Jouffroy .
Zij noemt deze woensdagen ‘le jour de Marianne’. Deze dagen zijn favoriet onder de Parijse kunstenaars.
Doopvont
In 1843 ontwerpt Marianne de Lamartine een doopvont dat in 1844 door de beeldhouwer François Jouffroy wordt uitgevoerd in trinitarisch marmer. Dit doopvont komt in de kapel van Saint-Germain-l’Auxerrois te Parijs te staan, waar het nog steeds te vinden is.
Marianne is een leerlinge van de zeer bekende beeldhouwer Jouffroy. Deze beeldhouwer maakt ook een buste van Alphonse de Lamartine, dat te zien is in het Musée Lamartine te Mâcon.
Saône
In 1847 ontwerpt Marianne een beeldhouwproject ter versiering van de pont Saint-Laurent over de Saône in Mâcon. Dit project is helaas nooit uitgevoerd en wordt nu bewaard in het Musée Lamartine in Mâcon.
Sociaal bewogen vrouw
Marianne heeft zich ontwikkeld tot een zeer sociaal bewogen vrouw.
Ze zet ze zich in voor het onderwijs en de bescherming van kinderen door het ‘Oeuvre de l’orphelinat des arts’ op te richten, voor meisjes in Parijs of een school voor kinderen in Saint-Point.
Madame de Lamartine adopteert de kinderen van patriotten die tijdens de revolutie van 1848 op de barricades in Parijs zijn gedood.
Veel van de door haar versierde gedichten biedt Marianne aan voor liefdadigheidsverkoop.
In 1842 gaat ze werken als gevangenisopzichter in de vrouwengevangenis van Saint-Lazare. Ze is diep geraakt door de omstandigheden van de vrouwen die daar gevangen zitten.
Marianne van de Republiek
Marianne deelt de politieke en sociale strijd van haar man en staat ook model voor de eerste buste van de Republikeinse Marianne.
Ze symboliseert de ‘Triomf van de Republiek’, de Vrijheid en de Rede,
Het verhaal gaat dat Alphonse net een vergadering binnenstormt als er gesproken wordt over een symbool voor de nieuwe Republiek. Alphonse oppert het idee het oude beeld van een vrouw te nemen en stelt voor zijn vrouw Marianne als model te nemen. Aldus geschiedde.
Het beeld krijgt een roer en een zak half omgevallen tarwe aan haar voeten. Symbool voor het feit dat ze zich niet bekommert om macht, maar vooral om de aspiraties van de mensen. Er zijn verschillende versies van de ‘Marianne’ waaronder beelden met vrijmetselaarssymbolen.
Ook wordt vaak alleen een buste gecreëerd.
Que marianne etait jolie
Het lied van Michel Delpech Que marianne etait jolie is volledig aan haar opgedragen, haar kinderen zijn de republieken.
Marianne sterft
Marianne sterft op 24 mei 1863 in Parijs op 73-jarige leeftijd, ze wordt begraven in het familiegraf van Saint-Point waar ook haar moeder en kinderen Alphonse en Julia begraven liggen.
De tombeau is zichtbaar vanuit het dorp. Als je naar de kerk loopt, zie je het links van de kerk liggen.
Souvenirs sur Lamartine
Charles Alexandre publiceert zijn boeken Madame Lamartine en Souvenirs sur Lamartine als herinnering aan Alphonse de Lamartine.
Over Marianne zegt hij: “een intieme vriendschap verenigde ons. Ze hield van mij als een moeder en een zus, ik hield van haar als een zoon en een broer”.
Marianne praat met hem veel over ‘Monsieur de Lamartine’, zoals ze Alphonse noemt, over zijn werk, zijn wisselende stemmingen, zijn financiële problemen waaronder de gedwongen verkoop van hun château de Monceau. Ook heeft Marianne het vaak over politiek, literatuur en religie.
Expositie ter nagedachtenis aan Marianne de Lamartine
In 2003 wordt in het Musée Lamartine in Mâcon als onderdeel van de tweejaarlijkse vieringen van Lamartine, een tentoonstelling gewijd aan Marianne met de titel Evocation of Marianne de Lamartine.
Château de Saint Point bezoeken?
Het château Saint-Point is nog steeds te bezoeken. Je komt dan onder andere in de nog originele de woon- en werkkamer waar de Marianne en Alphonse veel van hun werken creëerden. Je ziet de slaapkamer waar de door Marianne beschilderde haard staat en de studeerkamer van Alphonse.
Tijdens de rondleiding kunnen kinderen het kasteel en het leven van Lamartine ontdekken door verschillende spelletjes en kleuren te spelen en enkele raadsels en puzzels op te lossen …
Boekje gratis verkrijgbaar bij de receptie van het kasteel.
Online reserveren is wel aan te bevelen, anders loop je het risico dat de rondleiding al vol is als je bij het kasteel je toegansticket wilt kopen.
Hier kun je op zuidbourgogne.nl meer lezen over château de Saint-Point.
Château de Saint-Point is nu geclassificeerd als ‘Maison des Illustres’.
