De tuinen van het château de Cormatin hebben een rijke geschiedenis en boeiende filosofie achter hun ontwerpen.
Ze behoren weer bij de mooiste tuinen van Frankrijk.
Je loopt door elf hectare aan tuinkamers, labyrint, moestuin, fonteinen en waterpartijen, alles geheel in Franse stijl.
Als je van symboliek houdt, heb je hier veel te ontdekken!
Alphonse de Lamartine en Francois Mitterrand kwamen geregeld naar dit château.
Jacques de Lacretelle en Etienne Maynaud de Lavaux woonden op het château.
De tuinen van château Cormatin zijn heerlijk om in rond te lopen.
Neem de tijd om de veelzijdigheid en de verborgen symboliek te ervaren.
Filosofie en geschiedenis van de tuinen château Cormatin
Aangelegd in de tijd van Antoine du Blé, het begin van de 17e eeuw, bestaat de tuin uit veel geometrische vormen, een populaire Franse stijl in deze tijd. Al sinds de Renaissance is de tuin ontworpen als een weergave van de wereld en de menselijke bestemming
De tuin moest de bezoeker niet alleen laten genieten van prachtige zichten,
maar ook zijn geest de ruimte geven te mediteren over de mens in de goddelijke schepping. Met een citaat van Nietzsche in gedachte:
« C’est nous que doivent traduire et la pierre et la plante pour que nous puissions nous promener en nous-même »
“Wij zijn het die zowel de steen als de plant moeten vertalen, zodat we in onszelf kunnen rondlopen”
Friedrich Nietzsche, Duits filosoof uit de 19e eeuw
Van het einde van de tuinen naar een nieuw begin
In 1815 verdwijnen de aangelegde tuinen grotendeels, de grond was nodig om de slotgracht om het kasteel te dempen. Slechts een aantal bomen heeft dit overleefd, waaronder een oude eik, zeven moerascipressen en 130 lindebomen.
Veel andere bomen zijn in de jaren zeventig van de 20e eeuw door de toenmalige conciërge omgehakt. Het hout dat hij hierdoor kon verkopen, gaf hem wat inkomen, aangezien hij al jaren niet meer werd betaald voor zijn werk.
Tien jaar na het begin van de restauratie van het château in 1980 worden ook de tuinen hersteld. Helaas waren er geen oorspronkelijke beschrijvingen en plattegronden van de oude tuinen meer.
Marc Simonet-Lenglart, één van de drie restaurateurs, vertelt dat hij gebruik gemaakt heeft van belangrijke elementen zoals die beschreven werden door ontwerpers van Franse tuin uit de 17e eeuw. Een stijl die zich kenmerkt door symmetrie en het geven van orde aan de natuur.
Een perfect aangelegde tuin wordt in deze tijd gezien als het paradijs op aarde. Alles draagt symboliek in zich, de vormen, fonteinen, tuinbeelden…
Oude elementen als labyrint, moestuin en vijver worden terug gebracht met de restauratie in de negentiger jaren, al is het niet altijd op de historische plaats. De slotgracht wordt weer uitgegraven en in ere hersteld.
De tuinen hebben een uitgebalanceerde afwisseling tussen volheid en leegte.
Op de hoeken van het terrein liggen de ‘volle tuinen’, zij bevinden zich tussen de ‘lege ruimten’. In de leegten kan ruimte worden ervaren.
Le Tapis Vert en Le Miroir vormen lege ruimten, de moestuin, het labyrint en het Bosquet d’Albion creëren volheid.
Rondwandeling door de tuinen
plattegrond tuinen château Cormatin
Vanaf het grote toegangshek loop je de tuinen in via La Basse Cour (B). Vooruit kijkend zie je voorbij de brug over de slotgracht de grote binnenplaats met aan drie zijden een sober en tegelijkertijd indrukwekkend château.
Le Potager
Links vind je in één van de bijgebouwen de Orangerie (R). Dit gebouw met toren is het enige originele deel dat overgebleven is van het oude chateau. Achter de Orangerie ligt een bijzondere moestuin, Le Potager (Q).
De moestuin is in geometrische vlakken verdeeld.
Je komt ‘vergeten’ en hedendaagse groentesoorten en kruiden tegen. Ook vind je bekende bloemen en planten als lavendel, pioenen en dahlia’s.
Le Jardin des Planêtes
Voorbij de moestuin ligt Le Jardin des Planêtes (P). Deze is nog in aanleg. Paden, bomen en hagen gaan het stelsel van Ptolemaeus vormen.
Claudius Ptolemaeus (87-150) was een Griekse astroloog in Alexandrië. Hij ontwikkelde een geocentrisch beeld van het zonnestelsel. Zijn opvattingen over astronomie, bekend als het Stelsel van Ptolemaeus, hebben tot ver na de Middeleeuwen, de astronomie in West-Europa en Arabië beheerst. Ptolemaeus plaatst de aarde als middelpunt van het heelal. Pas veel later wordt zijn theorie door Copernicus weerlegd.
Ptolemaeus beschrijft zijn astronomische kennis in de Almagest, de enige nog overblijvende verhandeling over astronomie uit de Oudheid. Deze astroloog heeft een uitzonderlijk grote invloed gehad op de astrologie na hem. Veel van zijn technieken zijn nog steeds in gebruik bij astrologen.
In de tijd van Ptolemaeus gelooft de mens dat hij het voornaamste wezen van de schepping is en het centrum van het universum.
In de Jardin des Planêtes staat de boom die de aarde symboliseert daarom in het midden.
Les 7 Cyprès chauves
Achter Le Jardin des Planêtes loopt de laan waaraan de zeven oude moerascipressen liggen, Les 7 Cyprès chauves (O).
Het getal zeven komt vaker terug in de symboliek van deze tuinen.
Zeven is het getal dat de kosmos symboliseert, maar ook het getal van de initiatie én van de perfectie.
In de 19e eeuw wordt Pierre Dezoteux door zijn huwelijk met Sophie Verne, ‘seigneur van Cormatin’. Sophie is erfgename en ‘dame de Cormatin’. Met Sophie en Pierre komt het château in de zomer weer tot leven. Zij laten moerascypressen en tulpenbomen in de tuinen planten.
Le Tapis Vert
Verder lopend langs Le Canal (N), dat een aftakking van de rivier La Grosne is, (die om het hele terrein loopt), zie je rechts Le Tapis Vert (M), een groot grasveld waar ook de inwoners van Cormatin graag gebruik van maken. Hier ervaar je de ruimte die zo bewust gezocht is.
Het grasveld vormt de verbinding van het château met Le Canal.
Le Théâtre de Verdure château Cormatin
Weer verder gaand langs Le Canal loop je naar Le Théâtre de Verdure (L).
In dit halfcirkelvormig amfitheater worden ’s zomers, net als in het begin van de 20e eeuw, werken van klassieke schrijvers opgevoerd en muzikale verhalen verteld: ‘Les rendez-vous de Cormatin’ geven wel veertig verschillende voorstellingen.
L’ Allée Lamartine
Vervolg je in noordelijke richting over L’ Allée Lamartine (F), met de 130 bewaard gebleven lindebomen, dan stroomt aan je linkerhand de rivier La Grosne. Deze laan verwijst uiteraard naar de vaak op het château verblijvende dichter Alphonse de Lamartine, die deze laan veel bewandeld heeft.
Le Grand Chêne
Rechts zie je Le Miroir (I) glinsteren, een helder spiegelmeertje, vandaar de naam Miroir.
Naast Le Miroir staat de eikenboom, Le Grand Chêne (J), die al die eeuwen bewaard is gebleven. De boom, meer dan 300 jaar oud, heeft inmiddels een omtrek van meer dan vijf meter, maar helaas, de boom heeft het nu, na zoveel eeuwen fier de tuin gedomineerd te hebben, begeven.
Le Labyrinthe
Verder lopend langs de rivier kom je bij Le Labyrinthe (G). Ook dit labyrint wordt begin jaren negentig opnieuw aangelegd, weer gebaseerd op de Franse, vierkante vormen. Met een beetje fantasie zie je Nina de Pierreclau, de dochter van de kasteelheer en de dichter Alphonse de Lamartine hier weer rondlopen.
Nina is dan al getrouwd met Guillaume de Pierreclos, heer en eigenaar van het château de Pierreclos. Guillaume is een goede vriend van Alphonse. Toch krijgen Nina en Alphonse een verhouding. Uit deze relatie wordt Jean-Baptiste-Léon Michon de Pierreclos geboren. Deze jongen lijkt in het opgroeien zoveel op Alphonse dat het een openbaar geheim wordt wie zijn vader is. Alphonse heeft veel contact met deze zoon (zie chateau de Cormatin).
Waarschijnlijk ligt het labyrint op een kunstmatig eiland op de plek van de vroegere grote vijver. Het huidige labyrint ligt lager dan de rest van de tuinen en loopt langzaam omhoog naar het centrum toe.
De brug naar het labyrint is als een symbool van inwijding. Je moet de eerste stap zetten om de weg te gaan vinden door het labyrint.
Maar voor je de brug overgaat, loop je over een steen met de klassieke Griekse tekst Festina lente, ‘Haast u langzaam’. Een wapenspreuk van verschillende adellijke families en oude steden en een mooie tekst om over te mediteren als je door het labyrint loopt.
Het labyrint symboliseert de beproevingen en de omzwervingen van het menselijk bestaan. De zeven paden die van buiten naar binnen lopen, symboliseren de zeven hemelen.
De weg door het labyrint voert naar een magische cirkel, waar in het midden de volière-belvedère van de architect de Mercey staat. Deze cirkel staat symbool voor de hemelse beloning die wordt gegeven aan degenen die moeilijkheden hebben overwonnen, de ‘zevende hemel’
Het meest uitdagend is dan natuurlijk om het labyrint helemaal te lopen. Dit doe je door het linker paadje te nemen, het rechter pad brengt je direct naar het centrum van het labyrint.
Neem vooral ook de trap in de belvedère (uitkijkpunt) naar boven om het prachtige overzicht over de tuinen niet te missen.
Omhoog kijkend zie je de smeedijzeren koepel van de ferroniers Michel en Bouillot (1990) van dichtbij.
Het is alsof je door de koepel heen zomaar naar de hemel kunt kijken, ‘la vue du ciel’.
De koepel bestaat uit verstrengelde harten, dit om ons eraan te herinneren dat het paradijs de vereniging is van zielen in de liefde van God.
De opening boven in deze koepel is La Porte du Soleil, “daar waar het Licht van de Wijsheid neerdaalt op de uitverkorenen.”
De zeven vierkante hagen die het labyrint vormen, kun je van bovenaf goed in hun vorm zien.
Zij vertegenwoordigen de stappen die de ziel moet zetten om redding te bereiken.
La Parterre
Aan de oostkant van het labyrint ligt Le Parterre (C), als symbool van het paradijs.
In het midden van dit paradijs staat de levensfontein, de Boom der Wijsheid, als herinnering aan het paradijs.
Vierkanten en cirkel staan voor de verbintenis tussen hemel en aarde bij de schepping.
De vier schildpadden zijn symbool voor de vier rivieren van het verloren paradijs, de Pison, de Gichon, de Tigris en de Eufraat.
Links van je liggen nu Le Bosquet d’Albion (D) en La Salle des Tulipiers (E), waarschijnlijk stonden in de oorspronkelijke tuinen op deze plek de eerste tulpenbomen van Frankrijk.
Je ziet hier kopieën van oude beelden van Adam en Eva, de originelen vind je in de zuidvleugel van het château.
Adam en Eva kijken uit op het Paradijs.
Ook de ooievaars hebben hun plek gevonden op het château, zij keren jaarlijks terug naar het dak van château Cormatin
Weer verder langs het water kom je terug bij La Basse Cour (B).
Vergeet niet het citaat van Nietzsche in je mee te nemen, je vindt het in gouden letters als je naar La Basse Cour loopt aan de linkerkant.
In het tweede deel van dit filmpje zie je een mooi overzicht van de tuinen van château Cormatin:
François Mitterrand en het château van Cormatin
De voormalige president François Mitterrand was een geregeld bezoeker van château Cormatin. Mitterrand hield veel van de tuinen van het château en nam er graag gasten mee naar toe. Ook na zijn jaarlijkse beklimming van Roche de Solutré kwam hij soms naar Cormatin:
"Mijn wandelingen brengen me elk jaar opnieuw naar Cormatin. En elke keer opnieuw is het een verademing. Dit is de streek van Lamartine. Daar ontmoette hij Nina de Pierreclau en probeerde haar lief te hebben; later schreef hij er zijn politiek programma. En hij keerde er in de herfst van zijn leven terug, toen alleen nog de poëzie belangrijk was."
Mitterrand ontvangt Mikhaïl Gorbatchev
Op 31 mei 1993 verwelkomt de president Mikhaïl Gorbatchev in Saône-et-Loire. Gorbatchev is voormalig president van de Sovjet-Unie en winnaar van de Nobelprijs voor de vrede van 1990.
Na ‘s ochtends romaanse kerken te hebben bezocht en geluncht te hebben in een restaurant aan de oevers van de Saône, bezoeken zij het château van Cormatin.
Ter herinnering aan dit bezoek planten de twee staatslieden een eik in de tuinen van het kasteel. Deze eik staat nog steeds in de tuin van het château. Klik hier voor een filmpje van dit bezoek.
Mocht je de tijd hebben nog eens terug te komen in deze tuinen,
neem dan de andere richting en begin bij de wijze woorden van Nietzsche.
De tuinen geven je dan weer een heel andere beleving.
Na een bezoek aan het château van Cormatin of de tuinen,
kun je in de orangerie alle indrukken op je in laten werken.
Tussen de Orangerie en de moestuin kun je heerlijk buiten zitten.
openingstijden château Cormatin
Voor meer informatie ga je naar de website van het château.
Geef bij het kopen van toegangsbewijzen duidelijk aan als je alleen de tuinen wilt bezoeken, visite partielle.
Bezoek van het château gaat met een rondleiding. De gids spreekt Frans, maar je krijgt een Nederlandse uitleg op papier. Bezoek aan park en château met rondleiding is een ‘visite complète’ of ‘visite guidée‘.
bronnen
https://châteaudecormatin.com
Connaissance des arts no 58
www.wikipedia.fr
www.gallica.fr
